Hollanda, Avrupa Birliği’nin (AB) kurucu üyelerinden biridir. AB üyeleri arasında gümrük birliği bulunmakta ve ortak dış ticaret politikası uygulanmaktadır. Bunun bir sonucu olarak dış ticaret politikaları ve ilgili mevzuat AB organları düzeyinde belirlenmekte ve üye ülkelerce bu mevzuatlar aynen alınarak ya da ulusal mevzuatlarına aktarılarak uygulanmaktadır. Dolayısıyla Hollanda, diğer AB üyeleri gibi, AB dış ticaret mevzuatını uygulamaktadır. Bu çerçevede, Hollanda dahil tüm AB ülkelerinde Avrupa Toplulukları Entegre Gümrük Tarifesi’ne (TARIC) göre ortak gümrük tarifesi uygulanmakta, ithalatta alınan vergiler KDV dışında aynı olmaktadır. Diğer taraftan, tarife dışı engeller ve anti-damping uygulamaları da ortak dış ticaret politikasının bir gereği olarak AB düzeyinde belirlenmektedir.
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler arasında tesis edilen Gümrük Birliği çerçevesinde, üye ülkeler üçüncü ülkelerden ithalatta ortak kurallar uygulamaktadır.
Bu çerçevede, ticaret politikası münhasıran Avrupa Birliği’nin yetki alanına girmekte ve “Ortak Ticaret Politikası (OTP)” olarak adlandırılmaktadır. OTP, ortak gümrük tarifeleri; çok taraflı, bölgesel ve ikili ticaret anlaşmaları; üçüncü ülkelere uygulanan tek taraflı tavizler ve ticari savunma araçlarını kapsamaktadır. OTP çerçevesinde, mal ticaretinin yanı sıra hizmetler, ticaretle bağlantılı fikri mülkiyet hakları ve doğrudan yabancı yatırımlar AB’nin münhasır yetki alanında yer almaktadır.
Bu doğrultuda:
AB üyesi ülkelerce ortak gümrük tarifesi ve ticari savunma araçları uygulanmakta olup, ürünlere uygulanan gümrük vergileri ve varsa, ürünler üzerinde bulanan ticari savunma araçlarına TARIC CONSULTATION veri tabanı üzerinden erişilebilmektedir.
TARIC veri tabanı ürün bazında faaliyet göstermektedir. TARIC görüntüleme sayfasında ürün kodu
(good code) kısmına bilgi edinilmek istenen ürünün GTIP kodu, Geliş/Varış Ülkesi (Origin/Destination) kısmına ise ürünün ihraç veya ithal edilmek istendiği ülke yazılmak suretiyle söz konusu ürüne dair mevcut tüm uygulama ve tüzüklere ulaşılabilir. Ürünün GTIP kodunu bilmiyorsanız gelişmiş arama (advanced search) sekmesinden metin bazında da arama yapılabilmektedir.
TARIC kullanılarak ne yapılabilir?
TARIC veri tabanına aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir:
(https://ec.europa.eu/taxation_customs/dds2/taric/taric_consultation.jsp?Lang=en)
Access2Market üye ülkelerin ve AB’nin 120’den fazla ticaret ortağının AB ile dış ticareti kapsamındaki; • Gümrük Vergilerine;
Market2Access veri tabanına aşağıdaki adresten erişim sağlanabilir:
(https://trade.ec.europa.eu/access–to–markets/en/home)
AB dışı ülkelerin AB ile olan ticari anlaşmalarına ve yararlanabildikleri gümrük muafiyetlerine aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir:
(https://trade.ec.europa.eu/access–to–markets/en/non–eu–markets)
Üye ülkelerin pazar profillerine, ithalat prosedürlerine ve dış ticareti düzenleyen mevzuatı ile birlikte ticarete konu ürüne ilişkin teknik mevzuatına aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir:
(https://trade.ec.europa.eu/access–to–markets/en/content/eu–market–0#tocms)
Access2Market veri tabanında mal ticaretinin yanı sıra hizmet ticareti ve e-ticarete ilişkin veriler de yer almaktadır. Bu bilgilere aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir:
(https://trade.ec.europa.eu/access–to–markets/en/content/services)
Access2Market veri tabanını daha etkin kullanmak adına Avrupa Komisyonunun organize ettiği sanal eğitim programlarına aşağıdaki adresten erişim sağlanabilir:
(https://trade.ec.europa.eu/access–to–markets/en/content/events–access2markets)
Ayrıca, AB tarafından üçüncü ülkelere karşı yürütülen ve tamamlanan damping, sübvansiyon ve korunma önlemleri soruşturmalarına aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir.
(https://trade.ec.europa.eu/tdi/index.cfm)
AB, ikili ticaret anlaşmaları bağlamında aktif bir ticaret politikası izlemektedir. AB tarafından yeni nesil serbest ticaret anlaşmaları (STA) ile mal ticaretinin yanı sıra, hizmetler, kamu alımları, fikri mülkiyet hakları, sürdürülebilir kalkınma gibi ticaret ile ilgili alanları da içeren kapsamlı STA’lar müzakere edilmekte ve akdedilmektedir. AB’nin STA’ları hakkında detaylı bilgiye aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir:
(https://ec.europa.eu/trade/policy/countries–and–regions/negotiations–and–agreements/)
AB, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında Gelişme Yolundaki Ülke ve En Az Gelişmiş Ülkelere (EAGÜ) belirli dönemler için geçerli olacak şekilde tek taraflı olarak vergi tavizleri sağlamaktadır. Halihazırda uygulanan GTS Rejimi, düşük ve düşük orta gelirli ülkeler için gümrük tarifelerini tamamen ya da kısmen kaldıran Standart GTS Rejimi; sürdürebilir kalkınma ve iyi yönetişimin sağlanmasını teşvik etmek üzere GTS Rejimi ekinde sayılan Uluslararası Konvansiyonları onaylamaları ve uygulamaları şartıyla gelişmekte olan ülkeler için tarifeleri sıfırlayan GTS + ve silah ve mühimmat hariç olmak üzere en az gelişmiş ülkelerden gelen diğer malların vergisiz ve kotasız olarak AB pazarına girmesine imkan tanıyan Silahlar Hariç Her Şey (Everything But Arms-EBA) düzenlemelerini içermektedir. Güncel GTS yararlanıcısı ülkelerin listesine aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir:
(https://ec.europa.eu/trade/policy/countries–and–regions/development/generalised–scheme–ofpreferences/)
Genel olarak Hollanda’ya ithal edilen ürünler ile ilgili öncelikle ürünün herhangi bir ticari marka, tasarım, patent veya telif hakkı yasalarına tabi olup olmadığının kontrol edilmesi gerekmektedir. Üretici ihracatçılarımızın tasarım ve ticari marka açısından iyi bir şekilde korunduğundan emin olmasında fayda vardır. Hollanda Gümrükleri Hollanda’ya giren ürünlerin güvenlik, sağlık, ekonomi ve çevre ile ilgili mevzuata uyup uymadığınızı kontrol etmektedir.
Aşağıda kayıtlı ürün grupları kontrole tabidir:
Kontrollerin ne çerçevede ve hangi Hollandalı makamların sorumluluğunda olduğuna ilişkin bilgilere aşağıdaki linkten ulaşılabilir:
https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontenten/belastingdienst/customs/safety_health_econ omy_and_environment/introduction/summary_of_customs_vgem_tasks_and_the_relevant_ministries/
Hollanda’da gümrük mevzuatının uygulaması Vergi ve Gümrük İdaresi (Belastingdienst; http://www.belastingdienst.nl) tarafından takip edilmektedir. Gümrük işlemleri ithalatçı ya da temsilcisi tarafından yürütülebilmektedir. İthalatta gümrük vergisinin yanında bazı ürünlerde özel tüketim vergisi ve KDV alınmaktadır. Gümrük tarifesi tüm AB üyeleri için aynı iken, özel tüketim vergisi ile KDV oranları değişebilmektedir. Diğer taraftan, AB, haksız ticaret uygulamalarına karşı DTÖ anlaşmalarının üye devletlere verdiği yetkiler çerçevesinde, ticari korunma önlemleri uygulamaktadır. AB ve dolayısıyla Hollanda tarafından uygulanan korunma önlemleri bilgilerine aşağıdaki web sayfasından ulaşılabilmektedir:
https://ec.europa.eu/issues/respectrules/anti_dumping/stats.htm
Ayrıca, KDV ile ilgili olarak, eşyanın varış ülkesinde KDV yükümlülüğünün gerçekleşmesi uygulaması mevcuttur. Normal koşullarda AB dışından gelen ürünlerin Hollanda’ya girişinde gümrük beyannamesi düzenlenmesi gerekmekte olup, sonrasında bu ürünlerin AB içinde serbest dolaşıma sokulması mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, bu işlem sırasında gümrük idarelerinde ithalat işleminden doğan KDV’nin ödenmesi gerekmektedir. İthalat işlemi Hollandalı bir firma adına yapılıyorsa ödenen KDV’nin sonradan vergi iadesi şeklinde geri alınması mümkündür.
Hollanda mevzuatına göre Hollanda’da yerleşik olmayan yabancı firmalar açısından bahsedilen KDV iade sistemine bir kolaylık getirilmiştir (Reverse-charge mechanism on import: Article 23). Bu sayede yabancı firmalar tarafından bir vergi temsilcisi belirlenmesi suretiyle ithalat aşamasında KDV’nin hemen ödenmesi zorunluluğu ortadan kalkmaktadır. Yabancı firmalar tarafından Hollanda’ya getirilen ürünlerin başka bir AB üyesi ülkeye gönderilmesi halinde bu ülkenin KDV oranına göre işlem yapılmakta ve Hollanda’da ayrıca KDV ödenmemektedir. İthalatta KDV ve reverse-charge mekanizması ile ilgili detaylı bilgilere aşağıda kayıtlı link üzerinden erişim mümkün bulunmaktadır:
https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontenten/belastingdienst/business/vat/vat_in_the_net herlands/vat_relating_to_purchase_and_sale_of_goods/import_from_non–
_eu_countries_to_the_netherlands/reverse–charge_mechanism_on_import_article_23
Stratejik Mal ve Hizmetler: Centrale Dienst voor In- en Uitvoer (Merkezi İthalat ve İhracat İdaresi) Stratejik mallar, ihracatı, ithalatı ve belirli ülkelere transit geçişi yasak olan veya yalnızca belirli koşullar altında izin verilen mallardır. Bu gruba giren ürün ve hizmetlerde ihracat ve ithalat lisansa tabidir (askeri ekipmanlar, dual use kapsamındaki ekipmanlar, kitle imha silahlarının üretimine yönelik ürün ve/veya bunların teslimat araçları, fiziksel olmayan yazılım ve teknoloji transferi vb.). Groningen Gümrük İdaresi/İthalat ve İhracat Merkez Ofisi (CDIU) lisans başvuru prosedürü veya bir raporun sunulması hakkında bilgi sağlamakta ve lisansları vermektedir. Stratejik ürünlerin Hollanda’ya ithalatı ile ilgili daha fazla bilgiye aşağıda kayıtlı link izerinden ulaşılması mümkündür: https://www.government.nl/topics/export–controls–of–strategic–goods#ref–minlnv
Atık Malzemeler: Atıkların taşınmasına ilişkin kurallar bir Avrupa Yönetmeliğinde (Avrupa Topluluğu içinde, içine ve dışına Atık Gönderilerinin Gözetim ve Kontrolüne ilişkin Avrupa Yönetmeliği veya “Atık Sevkiyatı Yönetmeliği”) belirlenmiştir. Planlanan atık malzeme sevkiyatları yetkili makama önceden bildirilmelidir. Hollanda’da bu konudaki yetkili kurum İnsan Çevresi ve Ulaşım Müfettişliği’dir (Hollandaca: Inspectie Leefomgeving en Transport). İnsan Çevre ve Taşımacılık Müfettişliği, atık sevkiyatına izin verilip verilmeyeceğine karar verecektir. İzin verilmesi halinde atık malzemelerin sevki için bir belge oluşturulacaktır. Bu belge, sevkiyat sırasında mallara eşlik etmelidir.
Atığın sevk edilip edilemeyeceği ve eğer öyleyse hangi koşullar altında gönderileceği, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi koşula bağlıdır:
Çevreye Zararlı Maddeler: Hollanda Kimyasal Maddeler Yasası (“Islak milieugevaarlijke stoffen”), insanları ve çevreyi tehlikeli maddelere ve müstahzarlara karşı korumak için kurallar koymaktadır. Buna göre, ozon tabakasını incelten maddeler, kadmiyum içeren ürünler, bazı mineral yağlar ve havai fişek ile igili olarak Hollanda Altyapı ve Çevre Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı Hollanda Gümrüklerine ozon tabakasını incelten maddeler için ruhsatları denetlemekten, Hollanda’ya giren havai fişek sevkiyatlarını bildirmeye ve malların kadmiyum içeriğini denetlemek için numune almaya kadar bir dizi görev yüklemektedir.
Nesli Tükenmekte Olan Hayvanlar ve Bitkiler: Nesli tükenmekte olan türlerin korunmasına ilişkin Hollanda ulusal düzenlemeleri “Flora ve Fauna Yasası”nda belirtilmiştir.
Bu Kanun, diğer hususların yanı sıra, hangi yerli ve yabancı fauna ve flora türlerinin tehlike altında kabul edildiğini belirtir ve bu türlerin bulundurulması, taşınması ve ticaretinin yasaklanmasını içerir. Ayrıca Flora ve Fauna Yasası, bazı durumlarda bu yasaktan muafiyet tanınabileceğini belirtmektedir. Bu muafiyetleri Ekonomi İşleri Bakanı verir. Gümrük denetimi, öncelikle, Hollanda topraklarına getirilen veya Hollanda topraklarından çıkarılan nesli tükenmekte olan yerli ve yabancı hayvan ve bitki türlerini ve bunların ürünlerini ilgilendirir. Bu denetim esas olarak mallar Hollanda’ya gümrüklerinde ve aynı zamanda Hollanda’nın diğer yerlerinde de gerçekleştirilir.
Kültürel Nesneler: Kültürel ürünlerin (sanat eserleri ve antikalar gibi) ihracatı katı kurallara tabidir. Çoğu durumda, bir lisans gerektirir. Kültürel ürünlerin ihracatı için Gümrük, bu ürünlere böyle bir ruhsatın olup olmadığını denetler. Aksi takdirde ihracat durdurulur. Gümrük, çalınmış olabilecek veya AB üyesi olmayan bir ülkeden yasa dışı olarak ihraç edilmiş olabilecek kültürel mallara odaklanarak kültürel malların ithalatını izler.İhracat lisansları, Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanlığı Kültürel Miras Devlet Müfettişliği tarafından verilir. Ruhsatın gerekli olup olmadığı sorusu, her kategorideki kültürel malın değerine ve yaşına bağlıdır. Örneğin, resimler için minimum 15.000 Avro eşik değeri ve minimum 50 yaş eşiği benimsenmiştir. Bir resim bu iki eşiği de aşarsa, kural olarak bir ihracat lisansı gerekli olacaktır. Eşik değerler ve kategoriler hakkında daha fazla bilgi aşağıdaki linkte mevcuttur:
https://english.inspectie–oe.nl/
Canlı Hayvan ve Hayvan Yemi: AB dışından veterinerlik ürünleri ithal etmek katı gerekliliklere tabidir. Veterinerlik ürünlerine örnekler: canlı hayvanlar, et ve et ürünleri, yumurtalar, balık ve balık ürünleri, süt ve süt ürünleri. Hollanda Gıda ve Tüketici Ürünleri Güvenliği Kurumu (Nederlandse Voedsel- en Warenaautoriteit – NVWA), canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin karşılaması gereken sağlık standartlarını sıkı bir şekilde izler. Gümrük, bu veteriner muayene sürecinde önemli bir görevi yerine getirir. Mallar ülkeye girdiğinde karşılaştığı herhangi bir usulsüzlüğü NVWA’ya bildirir. Konuya ilişkin detaylı bilgiye aşağıdaki linkten erişilebilir: https://www.nvwa.nl/onderwerpen/import–van–dieren–en–producten–van–dierlijke–oorsprong
AB dışındaki ülkelerden hayvan yemi ithal etmek katı gerekliliklere tabidir. Bu gereklilikler, insan ve hayvan sağlığının korunması ile ilgilidir. Hayvan yemi, Hollanda Gıda ve Tüketici Ürün Güvenliği Otoritesi (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit – NVWA) tarafından denetlenir. Gümrük, hayvan yemlerini denetleme sürecinde mallar ülkeye girdiğinde herhangi bir usulsüzlüğü NVWA’ya iletir. Detaylı bilgiye NVWA’nın aşağıda kayıtlı linki üzerinden ulaşılması mümkündür: https://www.nvwa.nl/onderwerpen/import–van–levensmiddelen–en–consumentenproducten
Bitkiler, Çiçekler, Sebzeler ve Meyveler: Bu ürünlere ilişkin gereklilikler, bitkilerin ve bitkisel kökenli ürünlerin zararlı organizmalara karşı korunması ile ilgilidir. Bitki sağlığı denetimi, Tarım, Doğa ve Gıda Kalitesi Bakanlığı’nın Fitopatoloji Dairesi (“Plantenziektenkundige Dienst”) tarafından yapılır. Gümrük, bu bitki sağlığı denetimi sürecinde ürün ülkeye girdiğinde herhangi bir usulsüzlüğü Fitopatoloji Departmanına iletir. Konuya ilişkin düzenlemelerin detaylarına aşağıdaki bağlantı adresi üzerinden ulaşım mümkündür: https://www.nvwa.nl/onderwerpen/importeren–planten–en–plantaardige–producten
İlaçlar: Hollanda hükümeti, sağlık açısından tehlike oluşturabilecek veya etkinliği kesin olmayan ilaçların piyasaya sürülmesini engellemek için İlaç Yasası (Geneesmiddelenwet) ile Ruhsatsız ilaçlar ve ruhsatsız ilaç üretimi için aktif maddelerin Hollanda topraklarına getirilmesini yasaklamıştır. Hollanda Sağlık Bakanlığı adına “Farmatec” Hollanda topraklarına ilaç ve aktif madde getirmek için işletmelere ruhsat verir ve tescil eder. Hollanda’ya ruhsatsız veya kayıtsız giren ilaçlar ve ilaçlara yönelik etkin maddeler Gümrük tarafından durdurulur.
Gümrük daha sonra, gönderinin nasıl ele alınması gerektiğine ilişkin olarak Sağlık
Müfettişliği’nin talimatlarını takip eder (https://english.farmatec.nl/).
İthalatında konşimento, ticari fatura, bitki sağlık sertifikası (bitki ve bitkisel ürünler), A.TR Dolaşım Belgesi, EUR.1 Dolaşım Sertifikası (tarım ve demir çelik ürünleri), kontrol belgesi (tarım ürünleri), gümrük beyannamesi gibi zorunlu belgelerin gerektiği ürünlerin dışında bazı ürünlerin Hollanda’ya ithalatı yasaklanmış veya ithal lisansına bağlanmıştır. Bu ürünler stratejik ürünler veya çevreye zararlı ürünler (silah, mühimmat, nesli korunan bitki ve hayvan türleri ile uyuşturucu vb.) kategorisinde yer almaktadır.
Hollanda da bazı ürün grupları için özel düzenlemeler ve izin, lisans uygulamaları bulunmakta olup bunun dışında ihracat serbesttir. Bu kapsamda temek kurallar aşağıda sıralanmıştır:
Konuya ilişkin detaylı bilgiye aşağıdaki adreslerden ulaşmak mümkündür:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/exportcontrole–strategische–goederen https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontenten/belastingdienst/customs/safety_health_econ omy_and_environment/cdiu_cluster/strategic_goods/
Uyuşturucularla ilgili ithal lisansları ile ilgili ise aşağıdaki adresten bilgi almak mümkündür: https://ondernemersplein.kvk.nl/opiumontheffing–aanvragen/
Bunun dışında bazı münferit uygulamalar olabilmektedir. Detaylı tetkik için aşağıdaki adrese başvurulabilir:
https://business.gov.nl/running–your–business/international–business/export/export–documents/
Hollanda’ya ihraç edilecek ürünlerle ilgili gümrük vergileri, gereken şartlar ve diğer belgeler ile ilgili ürün kodu bazında araştırma yapmak ve bilgi edinmek mümkündür. Söz konusu bilgiler Gümrük Birliği’nin bir sonucu olarak Hollanda’nın, AB tarafından belirlenen gümrük vergilerini uygulaması hasebiyle AB’nin (https://trade.ec.europa.eu/tradehelp/) adresinden edinilebilir.
|
Türkiye-AB Gümrük Birliği
Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği kapsamındaki ürünler için gümrük vergisi veya herhangi bir miktar kısıtlaması bulunmamaktadır. Gümrük Birliği 31 Aralık 1995 tarihinden beri yürürlükte olup, temeli 1963’te imzalanan Ankara Anlaşması ve 1970’de imzalanan Ek Protokol’e dayanmaktadır.
Gümrük Birliği, sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerini (sanayi payı itibariyle) kapsamaktadır. Gümrük Birliği sınırlarında üretilen ve elde edilen mallar ya da Gümrük Birliği’nde serbest dolaşıma sunulan mallar bu gümrük statüsünün kanıtı olan A.TR Belgesi eşliğinde Gümrük Birliği topraklarında herhangi bir yerde serbestçe dolaşma hakkına sahiptir.
Yasal Dayanaklar: – AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin Gümrük Birliği’nin son aşamasının uygulanmasına ilişkin 1/95 sayılı ve 22 Aralık 1995 tarihli kararı: (https://eur–lex.europa.eu/legal–content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:21996D0213%2801%29&rid=2)
– AT-Türkiye Gümrük İşbirliği Komitesi’nin 1/2006 sayılı ve 26 Eylül 2006 tarihli AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin 1/95 sayılı kararının uygulamasına ilişkin ayrıntıları düzenleyen karar (https://eur–lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:265:0018:0038:en:PDF )
Gümrük Birliği, Amsterdam Anlaşması EK 1’de belirtilen tarım ürünleri ile Avrupa Kömür ve Çelik Anlaşması’nın kapsadığı kömür ve çelik ürünlerini kapsamamaktadır. Bu ürünler aşağıdaki yasal dayanaklar çerçevesinde tavizli bir rejimden yararlanabildikleri zaman bir menşe ispat belgesi ibraz edilmesi gerekmektedir (Movement Certificate-Dolaşım Belgesi-EUR.1 ve fatura beyanı).
Yasal Dayanaklar: – AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin 25 Şubat 1998 tarihli ve 1/98 sayılı kararı ile tarım ürünleri ticaret rejimi hakkında 3 no.lu Protokol: (https://eur–lex.europa.eu/legal–content/EN/TXT/?uri=OJ:L:1998:086:TOC)
– Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki anlaşma uyarında Anlaşmanın 1. Protokolünü değiştiren 8 Temmuz 1991 tarihli Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nu kuran Anlaşma kapsamındaki ürünlerin ticaretiyle ilgili düzenlenen Ortak Komite’nin 2/99 sayılı kararı: (https://eur–lex.europa.eu/legal–content/en/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2009.143.01.0001.01.ENG) |
İş insanlarımız tarafından Avrupa Birliği üyesi ülkelerin pazarına erişimde dikkate alınması gereken önemli bir husus Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde gerçekleşmekte olan ekonomik dönüşüm sürecidir.
Avrupa Birliği (AB), 11 Aralık 2019 tarihinde açıkladığı Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM)[1] ile 2050 yılında iklim-nötr ilk kıta olma hedefini ortaya koymuştur. AB, bu hedefe ulaşmak için yeni bir büyüme stratejisi benimseyeceğini ve tüm politikalarını iklim değişikliği ekseninde yeniden şekillendireceğini açıklamıştır. Sanayiden finansmana, enerjiden ulaştırmaya ve binalardan tarıma uzanan bir dizi alanda AB politikalarında kapsamlı değişiklikler öngören Yeşil Mutabakat, Tek Pazar’ın tesisinden bu yana AB’nin en büyük girişimlerinden birisidir.
Bu kapsamda, AB’nin iklim, enerji, arazi kullanımı, ulaşım ve vergilendirme politikalarının 2030 yılına kadar 1990’daki seviyesine kıyasla %55 emisyon azalımı sağlanacak şekilde gözden geçirilmesi için “Fit for 55” (55’e Uyum) mevzuat değişikliği paketi2 Avrupa Komisyonu’nca 14 Temmuz 2021’de yayımlanmıştır.
Paketin uluslararası ticareti etkileyecek en önemli unsurlarından birisi Sınırda Karbon Düzenlemesidir3(SKDM/CBAM). 1 Ekim 2023 itibariyle yürürlüğe girmesi beklenen SKDM kapsamında, ilk aşamada, demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen ürünleri için sera gazı emisyonlarının raporlaması yapılacak, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren ise AB’de yetkilendirilmiş ithalatçılar tarafından ithal edilen, düzenleme kapsamındaki ürünler için raporlanan emisyonlar temelinde karbon ücreti ödenmeye başlanacaktır. İş insanlarımızca uygulama esaslarını belirleyecek ikincil düzenlemelerin takibi önemlidir.
Yeşil Mutabakatın ana unsurlarından bir diğeri ise ilgili tüm ürün mevzuatına etki edecek olan döngüsel ekonomidir. Bu ana tema altında, 10 Mart 2020 tarihinde Yeni Sanayi Stratejisi[2], 11 Mart 2020 tarihinde ise Döngüsel Ekonomi Eylem Planı[3] açıklanmıştır. Böylece AB, hammadde temini aşamasından ürünlerin üretimi, tüketimi ve atık yönetimine dair döngüsel bir yaklaşım ile yeni kurallar getirileceğini açıklamış, elektronik ve bilişim teknolojileri, piller ve araçlar, ambalaj, plastikler, tekstil, yapı ve inşaat, gıda, su ve besinler öncelikli sektörler olarak belirlenmiştir.
Gümrük Birliği kapsamında ülkemizce uyum sağlanan ürün mevzuatında önemli değişiklikler getirecek olan ve 30 Mart 2022 tarihinde açıklanan Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi[4] ile gıda, yem ve medikal ürünler haricinde tüm ürün grupları için sürdürülebilirliğin bir norm olarak belirlenmesi amaçlanmıştır.
Bu çerçevede açıklanan Yeni Eko–Tasarım Tüzüğü Taslağı[5] ile ürünlerin AB piyasasına arzı için karşılaması gereken standartların sürdürülebilirlik ekseninde şekillendirilmesi, ürüne ilişkin söz konusu bilgilerin tüketici, piyasa gözetimi otoriteleri, geri dönüşüm sektörünce kolayca ulaşılabilir olmasını sağlamak üzere ürüne eşlik edecek “dijital ürün pasaportları” geliştirilmesi, zorunlu yeşil kamu alımları kriterleri getirilmesi amaçlanmıştır.
Bu çerçevede, AB’nin Döngüsel Ekonomi Eylem Planı kapsamında öncelikli ürün gruplarından başlamak üzere tüm ürünlere yönelik mevzuat tasarıları hazırlaması öngörülmekte olup, ilk aşamada batarya, tekstil, yapı malzemeleri, ambalaj ve ambalaj atıklarına ilişkin mevzuat taslakları/stratejiler yayımlanmıştır.
AB tarafından açıklanan Atık Sevkiyatı Tüzüğü Taslağı[6] ile ise AB bir taraftan üçüncü ülkelere kontrolsüz atık ihracatını kontrol altına almayı hedeflerken, AB içindeki mevcut atıkların da bir kaynak olarak ekonomiye kazandırılmasını amaçlamaktadır.
AB tarafından önümüzdeki dönemde açıklanacak mevzuat taslakları ile açıklanan taslakların son durumlarına ilişkin bilginin Döngüsel Ekonomi Eylem Planı[7] sayfasından takibi mümkündür.
Katma Değer Vergisi-KDV: Katma Değer Vergisi, Hollanda’da “Belasting over de Toegevoegde Waarde (BTW)” adı altında uygulanmaktadır. AB’nin KDV mevzuatı Hollanda mevzuatına “Wet op de Omzetbelasting” (İşlem Vergisi Kanunu, 28 June 1968, Stb. 1968, 329) ile aktarılmıştır. Hollanda’da piyasaya sürülmek üzere ithal edilen her türlü ürün KDV’ye tabidir.
Aşağıdaki gümrük rejimlerine tabi tutulan ürünler için o rejim altında kaldıkları sürece KDV uygulanmamaktadır:
Hollanda’da %0, %9 ve %21 olmak üzere 3 KDV tarifesi vardır.
%0 tarife, Hollanda’da yerleşik ve yabancı ülkelerde iş yapan yabancı girişimciler için geçerlidir. Bu esas olarak Hollanda’dan başka bir AB ülkesine mal ticaretine yöneliktir. Bununla birlikte %0 tarife, Hollanda’da sunulan bazı hizmetler için de geçerlidir. Bunlar, uluslararası mal taşımacılığı hizmetleri veya AB üyesi olmayan ülkelere ihraç edilen mallar gibi sınır ötesi işlemlerle ilgili hizmetlerdir. %0 tarife aynı zamanda uluslararası yolcu taşımacılığı için de geçerlidir.
Diğer taraftan aşağıda kayıtlı başlıklar da %0 KDV tarifesi uygulanmaktadır: 2 yaşından büyük taşınmaz malların kiralanması veya satılması
%9 tarife ise düşük tarife olarak da adlandırılır. Bu tarife, yiyecek ve içecek, tarım ürünleri ve hizmetleri, ilaçlar, kitaplar, günlük gazete ve dergiler gibi birçok yaygın ürün veya hizmete uygulanır.
%21 tarife yüksek veya genel (standart) tarife olarak adlandırılır.
Hollanda’da KDV’ye tabi işlemler yapan ancak Hollanda’da yerleşik olmayan yabancı kişiler KDV işlemlerinin yerine getirilmesi amacıyla ya kayıt olmalı ya da bir vergi temsilcisi atamalıdır. KDV için kayıt “Belastingdienst Limburg/Kantoor Buitenland”e (Vergi İdaresiUluslararası İşler Bölümü) yapılmaktadır.
Hollanda’da vergilendirilebilir bir işlem (bir mal ve hizmet satışı) yapmayan yabancılar,
Hollanda’da ödedikleri KDV’nin geri ödenmesi için “Belastingdienst Limburg/Afdeling Omzetbelasting”den (KDV Dairesi) temin edecekleri bir formla başvurabilmektedir. KDV uygulamaları ile ilgili detaylı bilgilere aşağıda kayıtlı linkler üzerinden ulaşılması mümkün bulunmaktadır:
https://www.kvk.nl/english/international–trade/all–about–vat–and–international–business/ https://business.gov.nl/regulation/vat–rates–exemptions/
https://business.gov.nl/regulation/vat–products–services–other–eu–countries/
Özel Tüketim Vergisi-ÖTV: Özel tüketim vergisi (Excise tax), belirli ürünlerin üretimi, üçüncü bir ülkeden ithalatı ya da diğer bir AB üyesi ülkeden Hollanda piyasasına sürülmesi durumunda uygulanmaktadır. Bu kapsamda, üreticiler ve ithalatçılar Hollanda Vergi ve Gümrük İdaresi’ne (Belastingdienst) özel tüketim vergileri ödemek zorundadır. Tüketim vergileri, tüketici tarafından ödenen nihai fiyata dahil edilir.
Özel tüketim vergileri, AB düzeyinde 92/12/EEC sayılı Direktifle genel kurallara bağlanırken özel ürün bazında AB’nin ayrıntılı düzenlemeleri de mevcuttur. Söz konusu mevzuat Hollanda hukukuna “Wet op de Accijns” (Özel Tüketim Vergileri Kanunu, 31 Ekim 1991, Stb. 1991, 561) ile aktarılmıştır.
Ürünler bazında özel mevzuat düzenlemeleri de mevcut olup aşağıdaki tüketim malları için vergi ödenmesi gerekir:
Ayrıca aşağıda kayıtlı ürünler için de özel olmamakla birlikte tüketim vergisi ödenmesi gerekmektedir:
Belirli koşullar altında tüketim vergisinden muaf olunması mümkün olup, detaylı bilgi aşağıdaki adreslerde sunulmaktadır:
https://business.gov.nl/regulation/excise–duty–consumption–
tax/?gclid=EAIaIQobChMIpsqGmY2_8AIViR3Ch1PYwL6EAAYASAAEgLsIPD_BwE https://www.belastingdienst.nl/bibliotheek/handboeken/html/boeken/HA/index.html
Kurumlar Vergisi: Hollanda’da katmanlı kurumlar vergisi mevcuttur. 2023 yılı için ilk dilim kazanç limiti yıllık 395.000 avrodan 200.000 avroya indirilmiş ve kurumlar vergisi oranı %15’den %19’a çıkarılmıştır. 200.000 avro kazanç üzerindeki ikinci dilim için ise vergi oranı %25’ten %25,8’e yükseltilmiştir.
Hollanda, ilgili AB direktifleri doğrultusunda AB standardizasyon mevzuatını uygulamaktadır. AB standardizasyon mevzuatı, ürünlerin AB pazarına girişte sağlık, güvenlik, tüketiciler ve çevrenin korunması kapsamında uyulması gereken temel konuları kapsamaktadır. Ürünlerin standartlara uygunluğu ithalat aşamasında kontrol edilebileceği gibi, piyasa gözetimi yoluyla da denetlenebilmektedir.
İthalatçı, ürünlerin serbest dolaşıma girmesinden sorumlu kişidir. Ürün serbest dolaşıma girmeden önce yapılması gerekenler, uygunluk değerlendirme raporları, üreticin yaptığı teknik dokümantasyon, ürünün belirlenen uygunluk işaretlerine uyulması şeklinde sıralanmaktadır. İthalatçı ürünün belirli riskleri taşıdığını düşündüğünde pazar denetleme otoritesine bu durumu bildirmektedir.
Operasyonel prosedürler dışında gümrük yetkilileri ve pazar denetleme otoritesinde çalışan yetkililerin Avrupa Birliği’ne giren ürünlerin belgelerinin doğrulanması ve laboratuvar kontrollerinin tamamlanmış olmasına azami dikkat göstermesi gerekmektedir. Gümrük yetkilileri kontrollerle uğraşırken pazar denetleme otoritesinin vereceği bilgilerle zaman kaybının önüne geçilebilmektedir. Açıklayıcı bilgilerin sağlanması durumunda belirli bir strateji oluşturarak güvenlik ve uygunluk kontrolleri eşliğinde risk analizi yapılabilmektedir.
Kurallara uymak için çaba gösteren ve bunu net bir şekilde belli eden üretici ve ithalatçılar ise daha az kontrole tabi tutulmaktadır. Bunun için firmalarla anlaşmalar imzalanabilmektedir. Denetçiler bu yöntemi tercih ederek firmaların maliyetlerini düşük tutmayı da hedeflemektedirler. Üçüncü ülkelerden özellikle Uzak Doğu’dan yapılan ithalatın yüksekliği sınır dışında da kontroller yapılması için çalışmaların yoğunlaştırılmasına yol açmıştır.
Avrupa Birliği’nin Ürünlere Dair Teknik Mevzuatı
Bir ürünün Avrupa Birliği (AB) pazarına girebilmesi için AB’nin tüzük, direktif vb. adlar ile meydana getirdiği (EURLEX internet sayfasından ulaşılabilen) teknik mevzuata uygun olarak üretilmesi ve piyasaya arz koşullarını sağlaması gerekmektedir. AB’nin teknik mevzuatı, tüm ürünler için temel kuralları belirleyen yatay mevzuatın yanı sıra, ürünlere ilişkin teknik düzenlemelerden (örn: oyuncaklar, makineler, asansörler, tıbbi cihazlar, yapı malzemeleri, kimyasallar vs.) oluşmaktadır. Bunun haricinde, AB içinde ortak bir düzenlemeye tabi olmayan (kırtasiye ürünleri, mobilyalar, saatler vs.) ürünler yönünden üye ülkeler kendi düzenlemelerini yapmakta serbesttir.
Ülkemiz, Gümrük Birliği gereğince AB’nin ürünlere ilişkin teknik mevzuatını ve sistemini uyumlaştırmaktadır. Bu çerçevede, Türkiye AB’nin CE İşareti, onaylanmış kuruluşlar, piyasa gözetimi ve denetimi, AB’nin ortak bir düzenlemesi olmayan alanda karşılıklı tanımaya dair kurallarını ve ürünlere ilişkin (sektörel) mevzuatını ulusal mevzuatına aktarmıştır. Ülkemiz, AB’nin ürünlere ilişkin mevzuatındaki güncellemeleri de takip ederek bilahare ulusal mevzuatına yansıtmaktadır.
Ülkemizde, AB mevzuatı kapsamında atanmış onaylanmış kuruluşların listesi ise güncel olarak AB’nin Yeni Yaklaşım Onaylanmış Kuruluş Bilgi Sistemi’nde (NANDO- http://ec.europa.eu/growth/tools–databases/nando/) yayınlanmaktadır.
Sonuç olarak, ortak bir AB mevzuatı bulunan ürünler yönünden ulusal mevzuatımızı uyumlaştırdığımız ölçüde veya düzenlenmemiş alanda yer alan ürünler yönünden Türk ürünlerinin AB’de ilave test/belgelendirmeye ihtiyaç olmaksızın AB menşeli ürünlerle eşit muameleye tabi tutulması ve malların serbest dolaşımı ilkesi kapsamında ithalat kontrollerine tabi tutulmaması gerekmektedir. Bu kapsamda, Türkiye’de üretilen ürünler, AB’de üretilmiş ürünlere eşdeğer güvenlik ve kalite düzeyini sağlamaktadır.
AB teknik mevzuatına ilişkin ayrıntılı bilgi edinmek için (abteknik@ticaret.gov.tr) adresinden irtibata geçilebilir.
Herhangi bir üründe ciddi bir risk tespit edildiğinde ürün pazara girememektedir. Pazar denetleme otoritesi yapılan araştırmalardan sonra bu kararını gümrük yetkililerine bildirmektedir. Ürünün faturalarına, diğer belgelerine ve elektronik sisteme ‘tehlikeli ürünserbest dolaşıma izin verilmemiştir” yazısı eklenmektedir. Pazar denetleme otoritesi bu ürünlerin imhasına da karar verebilmektedir.
Hollanda hükümeti tarafından oluşturulmuş olan “Kaderstellende Visie op Toezicht II- Denetim Çerçeve Vizyonu II” ile ürün güvenliği denetçilerinin nasıl çalışması gerektiği belirlenmiştir. Bu vizyon altı prensipten oluşmaktadır ve her birinde bir denetimci görevlendirilmiştir. Söz konusu prensipler seçici, hızlı, iş birliği içerisinde, bağımsız, şeffaf ve profesyonel olmaktır. Bu vizyon ürün denetimlerinde de aynı şekildedir.
Sınır dışı kontrollerde gümrük idaresi ürünlere ve ithalat hacmine bağlı olarak ürün piyasa gözetimi ve denetiminden sorumlu kurumlarla birlikte çalışabilmektedir. Ürün denetçileri ürünler serbest dolaşıma girmeden kontrol etmektedirler.
Bazı ürünler menşeine bakılmaksızın Avrupa Birliği’nin getirdiği zorunluluklar sebebiyle birtakım mevzuatlarla sınırlandırılmıştır. Diğer taraftan, bütün Birlik ülkeleri için özellikle adil rekabeti destekleyici çeşitli garanti sistemleri bulunmaktadır. ISO 9000 serisi ve HACCP kaliteyi garantileyen ve rekabet faktörünü ön plana çıkaran bir uygulamadır. Çevre üzerine ISO 14000 serisi ve OHSAS 18001 teknik özelliklerine göre iş kazalarını önleme sertifikası da her geçen gün daha önem kazanmıştır. GLOBALGAP (eski adıyla EUREPGAP) sertifikasının alınması zorunlu olmamakla birlikte ürün satın almada tercih nedenidir.
AB kuralları gereğince bazı sanayi ürünlerinin AB pazarına girebilmesi için AB teknik mevzuatına uyumlu olması gerekmektedir. CE işareti bu kapsamdaki uygulamalardan biridir. Birçok sanayi ürününde CE İşareti (https://ec.europa.eu/growth/single–market/ce–marking_en bulunması zorunludur. Ürünlerin, CE işaretli olarak piyasaya sunulmasından imalatçı sorumludur. Ancak, eğer imalatçı ya da imalatçının yetkili temsilcisi Avrupa Birliği içinde değilse, bu sorumluluğu ithalatçı yerine getirmek zorundadır. Diğer bir anlatımla, ithalatçı ithal ettiği ürünlerin AB mevzuatına uygunluğunu temin etmek zorundadır.
Ürünlerin piyasaya arz edilmesine ilişkin akreditasyon ve piyasa gözetimi ve denetimi işlemleri AB’nin 765/2008/EC sayılı Tüzüğü ile 2019/1020/EU sayılı Tüzüğü’ne göre yürütülmektedir. Anılan mevzuat, AB gümrüklerinde kontrolleri, CE İşareti ve akreditasyonunun yanı sıra üye devletlerde piyasa gözetimi ve denetimine yönelik hükümler ihtiva etmekte olup üye ülkeler tarafından işbirliği içinde uygulanmaktadır.
AB genelinde gıda ile ilgili genel prensiplerin ve temel düzenlemelerin çerçevesini belirleyen 178/2002/EC sayılı Tüzük doğrultusunda Genel Gıda Yasası uygulanmaktadır. 2002 tarihli düzenlemeyle, aynı zamanda, AB Gıda Güvenliği Otoritesi kurularak gıda güvenliği konusunda uygulanması zorunlu prosedürler belirlenmiştir. Genel Gıda Yasası, gıdaların izlenebilirliği konusunda da hükümler içermektedir ve düzenlediği ana başlıklar Ocak 2005 tarihinde uygulamaya girmiştir.
Üçüncü ülkelerden ithal edilen taze meyve ve sebzelerin sevkiyatının AB pazarlama standartları ve diğer eşdeğer standartlara uygun olması gerekmektedir. Bu yönde, 543/2011/EU sayılı Tüzük taze meyve ve sebze ithalatı ile ilgili genel ve spesifik pazarlama standartlarını belirlemektedir.
Denetçiler ve gümrük yetkilileri gerçekleştirilecek faaliyetleri, 2008 yılında kurulan ve NVWA’nın başkanlığını yaptığı ulusal forumla (“Alliantiewerkgroep Markttoezicht en Buitengrenscontrole Producten”– Ürünlerde Pazar Denetimi ve Dış Sınırlar Kontrolü Çalışma Grubu) koordinasyon ve işbirliği halinde kararlaştırmaktadırlar. AB’de akreditasyon ve piyasa gözetimi ve denetiminin kurallarını düzenleyen 765/2008/EC sayılı AB Tüzüğü’nün en iyi şekilde uygulanmasını teminen anılan çalışma grubu görüş ve değerlendirmelerini Avrupa Birliği’ne iletmektedir.
Hollanda’da risk analizi piyasa gözetimi ve denetiminin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Piyasa gözetimi ve denetimi belge kontrolü, fiziki kontrol ve üründen numune alınarak testlerin yapılması şeklinde gerçekleştirilmektedir.
Öte yandan, AB Gıda Dışı Ürünler Erken Uyarı Sistemi (RAPEX) altında bildirilen ürünler için AB’deki diğer piyasa gözetimi ve denetimi kuruluşları tarafından gerçekleştirilen testlerin sonuçları çok fazla dikkate alınmamakta, yetkili kuruluşlar kendi laboratuvar analizlerini yapmaktadırlar.
Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetiminden Sorumlu Kuruluşlar:
Hollanda Telekomünikasyon Kurumu (AT), Sosyal İşler ve İstihdam Denetim Kurumu (Inspectie SZW), Çevre ve Ulaştırma Denetim Kurumu (ILT), Ölçüm Cihazları, Benzin
Pompaları, Değerli Maden, Metal, Film, Oyun, Paketleme (Verispect) ve Hollanda Gıda ve
Tüketim Ürünleri Güvenliği Kurumu (NVWA) denetim alanları ile ilgili olarak AB Gıda Dışı Ürünler Erken Uyarı Sistemi (RAPEX)’e bağlıdırlar. Denetim alanları ile ilgili olarak RAPEX duyurularda bulunur ve diğer üye ülkelerden gelen duyurular da takip edilir.
Aynı zamanda aşağıda belirtilen gözetim/denetim kuruluşları tam yetki alanları ile ilgili olarak ICSMS’ye (The Internet Supported Information And Communication System For The PanEuropean Market Surveillance) bağlıdırlar:
Her denetimcinin kendi koordinatörü vardır ve kendi hizmet alanının yönetim ve idaresinden yükümlüdür. ICSMS denetimcilerinin görevlendirilmesi, yönetiminin ulusal koordinasyonu Hollanda Gıda ve Tüketim Ürünleri Güvenliği Kurumu (NVWA)’na aittir.
Gıda ve Tüketim Ürünlerinin Gözetim ve Denetimi ile İlgili Direktif ve Yönetmelikler:
İlgili kuruluş: Hollanda Gıda ve Tüketim Ürünleri Güvenliği Kurumu (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) (www.nvwa.nl)
Çevre ve Ulaştırma Denetimi ile İlgili Direktif ve Yönetmelikler:
İlgili Kuruluş: Çevre ve Ulaştırma Denetim Kurumu (Inspectie Leefomgeving en Transport
(ILT) (www.ilent.nl/)
Telekomünikasyon Sektörüne İlişkin Direktifler: Radio- en Randapparatuur (R&TTE)
İlgili Kuruluş: Hollanda Telekomünikasyon Kurumu (Agentschap Telecom (AT)
Ölçüm Cihazları, Benzin Pompaları, Değerli Maden, Metal, Film, Oyun, Paketleme
Sektörüne İlişkin Direktifler:
İlgili Kuruluş: Verispect BV (Ölçüm cihazları, benzin pompaları, değerli maden, metal, film, oyun, paketleme) (www.verispect.nl/)
Profesyonel Alandaki Ürünlerin Denetimi ile İlgili Direktifler:
İlgili Kuruluş: Sosyal İşler ve İstihdam Denetim kuruluşu (Inspectie Sociale zaken en Werkgelegenheid (Inspectie SZW) (www.inspectieszw.nl)
Sağlık Denetimleri: Sağlık hizmetinin, ilaçların ve eczacılık ürünlerinin güvenliği ve kalitesini denetlemektedir. Sağlık bakımı ile ilgili kurallar ve yaptırımlar 25 ayrı kanuna atıfta bulunmaktadır.
İlgili Kuruluş: Sağlık Denetim Kurumu (Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) (http://www.igz.nl/)
Standartlara uygunluk değerlendirme adımı AB mevzuatına uygunluğun sağlanmasında zorunlu bir adımdır. Burada amaç üretimin her aşamasında gerekli koşullara uyumun sağlanması ve nihai ürünün kabulünün kolaylaştırılmasıdır.
AB ürün mevzuatı üreticilere ürünlerinin kullanımı sırasında oluşabilecek risk düzeyine göre uygunluk değerlendirme aşamasında bir miktar seçme hakkı sunmaktadır. Bu seçenekler öz sertifikasyon, tip inceleme ve ürün kalite kontrol sistemi, tam kalite güvencesi olabilmektedir.
AB üyesi ülkelerin uygunluk değerlendirme kuruluşları listesi AB Komisyonu web sitesinde yer almaktadır (NANDO- http://ec.europa.eu/growth/tools–databases/nando/ ).
Nihai ürünün pazara girişini kolaylaştırmayı sağlayan bazı zorunlu olmayan değerlendirme programları da bulunmaktadır. Bunlar hakkında bilgi CEN (Avrupa Standardizasyon Komitesi), CENELEC-Avrupa
Elektroteknik Standardizasyon Komitesi (https://www.cencenelec.eu/Pages/default.aspx) ve ETSIAvrupa Telekomünikasyon Standartları Kurumu’ndan (https://www.etsi.org/) temin edilebilir.
Tüketicinin korunması göz önünde tutularak, AB içerisinde sadece AB etiketleme mevzuatına uyan ürünlerin pazarlanmasına izin verilmektedir. AB etiketleme mevzuatı, gıda, ev gereçleri, ayakkabı, tekstil vb. sektörler için zorunlu etiketleme standartları koymaktadır.
AB mevzuatının yanında Hollanda’nın özel düzenlemeleri de bulunmaktadır. Bunlara göre, etiketlerin Hollandaca olması (ilave diller yer alabilir) zorunludur.
Ayrıca, etiketleme kurallarına uygunluk ve verilen bilgilerin doğruluğu dağıtım zincirinin her aşamasında kontrol edilebilmektedir. Kontroller, “Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport” (Kamu Sağlığı, Refah ve Spor Bakanlığı, http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws) ile “Voedsel en Waren Autoriteit-VWA” (Gıda ve Tüketim Ürünleri Güvenliği Kurumu, http://www.nvwa.nl/) tarafından yürütülmektedir.
Paketleme ve ambalajlama, tüketici sağlığı ve çevrenin korunması amacıyla, AB tarafından belirlenen kurallara uygun yapılmak zorundadır. Paketleme ve ambalajlamaya ilişkin temel AB mevzuatı şunlardır:
Paketleme konusunda detaylı bilgilere aşağıda kayıtlı bağlantı adresi üzerinden ulaşmak mümkün bulunmaktadır: https://www.afvalfondsverpakkingen.nl/nl
|
AB ve Ambalaj, Paketleme, Etiketleme
Tüketicinin korunması göz önünde tutularak, AB içerisinde sadece AB etiketleme mevzuatına uyan ürünlerin pazarlanmasına izin verilmektedir. AB etiketleme mevzuatı, gıda, ev gereçleri, ayakkabı, tekstil vb. sektörler için zorunlu etiketleme standartları koymaktadır.
Paketleme ve ambalajlama, tüketici sağlığı ve çevrenin korunması amacıyla, AB tarafından belirlenen kurallara uygun yapılmak zorundadır. Paketleme ve ambalajlamaya ilişkin temel AB mevzuatı şunlardır: • Direktif 94/62/EC (OJ L-365 31/12/1994); paketleme ve paket artıklarına dair genel kurallar. • Tüzük 1935/2004/EC (OJ L-338 13/11/2004); gıda maddeleriyle temas eden malzemelere dair özel kurallar. • Direktif 2000/29/EC (OJ L-169 10/07/2000); ağaç ve diğer bitkilerden yapılan paketlere uygulanacak bitki sağlığı kuralları.
AB içerisinde pazarlanan ambalajlar, çevrenin korunmasına yönelik konulan genel kuralların yanı sıra tüketici sağlığı için herhangi bir riski önlemek amaçlı özel hükümleri yerine getirmelidir (EU Labels: https://ec.europa.eu/info/business–economy–euro/product–safety–and–requirements/eu–labels_en).
AB, üye ülkelerde gönüllülük esasına bağlı olarak, 66/2010/EC sayılı Tüzük ile Çevre Etiketi (Eco- label) düzenlemesi geliştirmiştir. Çevre Etiketi ile ilgili bilgi (http://ec.europa.eu/environment/ecolabel/) linkinden edinilebilir.
|
Paketleme mevzuatının uygulanmasında görev alan Hollanda kurumları şunlardır:
Paket Hacimleri: Nederlands Meetinstituut B.V.-NMI (Hollanda Metroloji Enstitüsü, http://www.nmi.nl)
Gıda Maddeleriyle Temas Eden Malzemeler: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport-VWS (Halk Sağlığı, Refah ve Spor Bakanlığı; http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws), Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (Tarım, Doğa ve Gıda Kalitesi Bakanlığı) Voedsel en Waren Autoriteit-VWA (Gıda ve Tüketici Ürünleri Güvenliği Kurumu, http://www.vwa.nl)
Hollanda, AB’nin standardizasyon mevzuatını uygulamaktadır. AB standardizasyon mevzuatı, yeni yaklaşım çerçevesinde, ürünlerin AB pazarına girişte sağlık, güvenlik, tüketicinin ve çevrenin korunması vb. açılardan uyulması gereken temel şartlarla sınırlıdır. Ürünler için temel şartlara uyumlu ayrıntılı standartlar European Committee for Standardisation (CEN), European Committee for Electrotechnical Standardisation (CENELEC) ve European Telecommunications Standards Institute (ETSI) tarafından “Uyumlaştırılmış Standartlar” olarak belirlenmektedir. Uyumlaştırılmış standartların uygulanması üreticilerin tercihine bırakılmıştır. Ancak, uyumlaştırılmış standartlara uygun üretilen ürünlerin zorunlu temel standartlara uygun üretildiği varsayımından yararlanır. Standardizasyon mevzuatına uyum, ürünlerin ithalatı aşamasında kontrol edilebileceği gibi piyasa gözetimi yoluyla da denetlenebilmektedir.
Her AB üyesi ülkenin uygunluk değerlendirme süreçlerinde görevli onaylanmış kuruluşları vardır. Hollanda’nın standardizasyon konusunda akreditasyon kuruluşu “Nederlands Normalisatie Instituut–NEN”dir (Hollanda Standardizasyon Kurumu, http://www.nen.nl). Ayrıca, ürünler bazında çok sayıda onaylanmış kuruluş bulunmaktadır (https://kidv.nl/information–onpackaging).
Piyasaya arz edilen tüm ürünlerin güvenli ve kaliteli olmasını sağlamak ülkelerin en temel öncelikleri arasındadır. Bu amaçla, ürünlerin uyması gereken teknik kriterler (standartlar ve teknik düzenlemeler) ile ürünlerin bu kriterlere uygun üretildiğini belgeleyen uygunluk değerlendirmesi işlemlerine günümüzde daha fazla başvurulmaktadır. Standartlar, teknik düzenlemeler ve uygunluk değerlendirmesi prosedürleri, sınai, ekonomik ve ticari gelişmeye katkıda bulunan, insan can ve mal güvenliğini korumayı amaçlayan, modern ekonominin ve standardizasyon sisteminin temel taşlarıdır.
Bununla birlikte, standartlar, teknik düzenlemeler ve uygunluk değerlendirmesi işlemleri çoğu zaman insan sağlığı ve güvenliği gibi meşru amaçların ötesinde ticarette teknik engeller olarak adlandırılan ve uluslararası ticaretin serbest akışını olumsuz etkileyen engellere yol açmaktadır. Uluslararası kabul görmüş standartlardan farklı teknik kriterler belirlenmesi ve gerektiğinden katı test ve belgelendirme işlemlerinin zorunlu kılınması bu alandaki en önemli sorunlardır. Şeffaf bir şekilde kabul edilmeyen ve uygulanmayan bu düzenlemeler ihracatçı firmalar açısından ek külfet ve maliyetlere de yol açmakta ve rekabet edebilirliklerini güçleştirmektedir. İhracatta karşılaştığımız ticarette teknik engellerin önlenmesi, sürdürülebilir ihracat artışının sağlanması açısından da önemlidir.
Bu kapsamda, T.C. Ticaret Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü internet sayfasında konu ile ilgili ayrıntılı bilgi mevcuttur (https://teknikengel.gov.tr/).
Ticarette Teknik Engeller İnternet Sitesi, ihracatçılarımızın ticarette teknik engeller alanında yararlanacağı ve etkin olarak kullanacağı temel bir platform olarak yapılandırılmıştır. Bu çerçevede; ihracata konu ülkenin ticarette teknik engeller uygulamaları hakkında bilgi sahibi olunabilmekte, ihtiyaç duyulan ülke mevzuat ve uygulamaları hakkında ilave bilgiler Bakanlığımızdan talep edilebilmekte ve ihracatta karşılaşılan ticarette teknik engeller interaktif olarak Bakanlığımıza bildirilebilmektedir. Ticarette Teknik Engeller İnternet Sitesine üyelik suretiyle ilgilenilen ülke ve ürün gruplarına ilişkin taslak düzenlemeler e-posta ile günlük olarak gönderilmektedir. Ayrıca, firmalarımız ihracatlarını olumsuz etkileyebilecek diğer ülke düzenlemelerini taslak aşamasında öğrenip yorum yapabilmektedir. Ticarette
Teknik Engeller İnternet Sitesine üyelik ücretsizdir.
Hollanda’da, fikri mülkiyet hakları açısından aşağıdaki hususlar geçerlidir.
AB ve Fikri Sınai Mülkiyet Hakları
Avrupa Birliği Fikri Sınai Mülkiyet Hakları Ofisi-EUIPO, AB patentinden ve kayıtlı Avrupa Birliği tasarımlarından sorumlu AB kuruluşudur. Bu kuruluş, ulusal ve bölgesel faaliyet gösteren Fikri Sınai Mülkiyet Ofisleri, kullanıcı grupları, Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve diğer uluslararası kuruluşlarla ortak çalışmaktadır (https://euipo.europa.eu/ ).
Patentler: Bir buluşu veya teknik ürünü veya işlemi korumak için kullanılmaktadır. Patente konu hususun başkalarınca kullanması, satılması, kiralanması veya tedarik edilmesi yasa dışıdır. Ancak patent sahibi, başkalarına bir patent lisansı vererek bunlara izin verebilir. Hollanda’da bir patent almaya hak kazanabilmek için, 3 maddi koşula uygun bir teknik buluş tasarlamış olmak gerekmektedir. Teknik bir buluş, herhangi bir teknolojik alanda bir ürün veya çalışma/çalıştırma işletme prosedürü anlamına gelir. Bu maddi koşullar aşağıdaki gibidir:
Hizmetler, doğal bilimsel teoriler, hesaplama yöntemleri ve estetik tasarımlar bir patentle korunamaz. Bunlar için telif hakkı, tasarım ve model hakları veya ticari marka hakları gibi diğer koruma biçimleri kullanılabilir.
Hollanda’da bir patenti korumak için Netherlands Enterprise Agency (RVO) kurumunun bir bölümü olan Hollanda Patent Ofisine yıllık bir ücret ödenmelidir. İlk ödeme, başvuru yapıldıktan sonraki 4. yılın başında yapılacaktır.
Ücretlerde hesaplama farklılık göstermekledir. Patent ücretlerine ilişkin bilgilere aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz:
https://english.rvo.nl/information/patents–intellectual–property/general–information–patents/netherlandspatent–office/fees
Telif Hakkı: Telif hakkı, edebiyat, bilim ve sanat eserlerini korumak için kullanılmaktadır. Bunlar arasında kitaplar, filmler, resimler, müzik, oyunlar, fotoğraflar ve yazılımlar bulunmaktadır. Telif hakkı, münhasır Telif Hakkı Yasası ile düzenlenmektedir. Telif hakkı otomatik olarak mevcut olup kaydolmaya veya başvurmaya gerek yoktur.
İlgili Haklar: Telif hakkına ek olarak ilgili haklar vardır. Bu haklar, sanatçıların, müzik ve film yapımcılarının ve yayın şirketlerinin çalışmalarını korumaktadır. Telif hakkı gibi otomatik olarak ortaya çıkar. Çoğu eser yazarı (besteciler, müzisyenler ve film yapımcıları dahil), telif haklarını Toplu İdare Kuruluşları (CMO) aracılığıyla kullanır. Bunlara örnek olarak aşağıdaki kuruluşlar verilebilir:
Bu kolektif yönetim organizasyonları, “Association of Organisations for the Collective Management of Intellectual Property Rights” (Vereniging van Organisaties die Intellectueel eigendom Collectief Exploiteren, VOI©E) kurumuna bağlı olup, konuya ilişkin 2014 tarihli AB direktifi çerçevesinde iş ve işlem yapmaktadırlar.
Ticari Markalar: Ticari markalara ilişkin işlemlerThe Benelux Office for Intellectual Property (BOIP) tarafından yapılmaktadır. Hollanda, Belçika ve Lüksemburg ülkelerinde ayrı ayrı başvuru yapılmamaktadır. 3 ülke için geçerli işlem yapılmaktadır. Başvurular BOIP web portalından online yapılabilmektedir. İçeriğine göre değişiklikler göstermekle birlikte 10 senelik marka kayıt başvurusu 244 avro, hızlandırılmış başvuru 440 avro, mevcut kaydın 10 uzatılması ise 263 avrodur (https://www.boip.int/en/entrepreneurs/trademarks).
Tasarım Hakları: Tasarım hakları, iki veya üç boyutlu ürünlerin görünümünü korumak için kullanılmaktadır. Bunlar duvar kağıdı desenleri, tekstil ve çalar saatler, oyuncaklar ve sandalyeler gibi ev eşyalarının tasarımı için geçerlidir.
Ticari İsim: İşletme çalışmaya başlar başlamaz bir ticari ad otomatik olarak ortaya çıkmaktadır. Sahibinin ticari adı ticari sicile kaydetmesi gerekmez. Ticari adların korunması Ticari Unvanlar Kanunu kapsamında düzenlenmiştir.
Hollanda’nın uluslararası ticarette ve Avrupa Birliği içerisindeki ticarette etkin konuma sahip bir ülke olması nedeniyle Hollanda gerek lojistik bağlantılar gerek dağıtım kanallarına nufüz bakımından önemli bir role sahiptir. Bu kapsamda, Hollanda’da ve Avrupa Birliğinin genelinde ürün grupları bazında ayrılmış detaylık dağıtım kanalları mevcuttur.
Dağıtım kanalları uluslararası ticaretteki yoğunluğunu Hollanda ve Avrupa içi ticarette de göstermektedir. Bu kapsamda hangi market segmenti ve ürün için hangi yolların izlenebileceğine ilişkin detaylı bilgilere (https://hollandinternationaldistributioncouncil.com/en/) adresinden ulaşılması mümkün bulunmaktadır.
Teknoloji, müşteriler ve şirketler arasındaki ilişkide giderek artan bir rol oynamaktadır. Çevrimiçi satın alma unsurları hızla Hollanda’daki tüketiciler için bir norm haline gelmektedir.
Bu süreç küresel COVİD-19 salgını ile hız kazanmış ve piyasa kültürüne daha da yerleşmiştir.Kişisel verilerin korunmasına yönelik düzenlemelerin oluşması ile birlikte tüketicilerin büyük kısmı tüketicilerle etkileşime izin veren kişileştirilmiş müşteri deneyimine olanak tanıyanweb mağazası, mobil arayüz gibi mecralara yönelmektedirler.
Elektronik ticaretin artması müşterilerin alışveriş için daha fazla zaman harcamasına ve daha bilinçli tüketiciler haline gelmelerine neden olmaktadır.Mağaza içi deneyimler açısından Hollandalı tüketicinin beklentisinin büyük olduğu söylenebilir. Akıllı cihazların alışverişe yönelik kullanımı yoğun olduğu için tüketiciler, mağazalarda neler olduğu ve maliyetin ne olduğu konusunda zaten bilgili olabilmekte, ürün-marka karşılaştırmalarını önceden yapabilmekte ve fiziksel mağaza ziyaretlerinde daha iyi deneyimler aramaktadırlar.
Zaman konusunda da Hollandalı tüketicilerde hassasiyet mevcuttur. Teslimat zamanlarının belirli olması sıkça uygulanan ve tercih edilen bir durumdur. Zamanında gerçekleşen teslimat ve diğer unsurlar firmalara pazarda büyük avantaj sağlamaktadır. Teslimatlarda paketlemeyola çıkma- bölgesel kargo-dağıtım merkezine girme-nihai taşıyıcı araca teslim-yola çıkmaulaştırılacak tahmini zaman dilimi gibi aşamalara ilişkin bilgiler telekomünikasyon imkanlarla müşteriye ulaştırılmakta ve böylece müşterinin yakın takibine imkan sağlanmaktadır.
Para harcama konusunda kısmi bir tutuculuk sözkonusudur. Gereksiz olduğu düşünülen harcama kalemlerinin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Özellikle hizmet alımları açısından değerlendirildiğinde Hollandalıların kendi işlerini kendileri yapmayı tercih ettikleri şeklinde bir yorum gerçekçi olacaktır. Yüksek gelir grubunda, gelişmiş bir ülke statüsünde olan Hollanda’da emeğin pahalı olmasının bunda etkisi büyüktür. Ayrıca, nakliye veya basit montaj gibi hususlar söz konusu olduğunda Hollandalı tüketicilerin cimri olduğu söylenebilir. Aynı yaklaşım ürün iadesi için de geçerlidir. Dolayısıyla, ücretsiz nakliye ve basit montaj, bakım veya ürün iadesine giden firmaların tecrih oranları yükselmektedir.
Diğer taraftan, fiyat ve kalite dengesinin iyi çalıştığı düşünülmektedir. Tüketicilerin kaliteli bir ürün için daha fazla ödeme yapmaya istekli olduğu müşahede edilmektedir. Genel olarak, tüketiciler yeni ürünler yerine zaten tanıdıkları ürünleri tercih etmektedirler ve markalara daha sadıktırlar. Sadakat programları genellikle iyi karşılanmakta ve müşterilerce kullanılmaktadır. Tabiatıyla indirimli fiyatlar ve promosyonların da yüksek bir cazibesi olduğu gözlenmektedir.
Hollanda’da modaya uygun ürünlerin, pratik, sağlıklı ve çevreci nitelikteki eşyaların yüksek derecede tercih edildiği bir pazar mevcuttur. Sürdürülebilirlik, çevre duyarlılığı, çocuk işçi kullanılmaması, geri dönüşüm, organik içerik gibi unsurlar son derece önemlidir. Birinci tercih sebebidir.
Diğer bür önemli husus olan ikinci el mağazaları, özellikle büyük şehirlerde sıklıkla kullanılmaktadır.
Satış teknikleri bakımından ele alındığında elektronik ticaretin artması ve teknolojik atılım satış teknikleri açısından farklı seçenekleri beraberinde getirdiği görülmektedir. Bu kapsamda, firmaların doğrudan kendi webshop uygumaları ile satışa gittikleri görülmektedir.
Diğer bir seçenek olarak, büyük perakende grupları üzerinden satış değerlendirilmektedir. Bu noktada, küresel, çok uluslu veya yerel online perakende satış siteleri ile içeriğe göre kapsamlı anlaşmalar mümkün olmakta ve firmaların lojistik, depo, müşteri hizmetleri, iade gibi işlemleri bu perakende satış kanalları üzerinden ücret karşılığı almalı mümkün olmaktadır. Ayrıca, elektronik ticarette satış ve pazarlama temsilciliği hizmeti veren firmalar ile anlaşma yapılması suretiyle ürünlerin ilgili çevrimiçi mecralarda yer almasının sağlanması da bir seçenek olarak görünmektedir. Bu kapsamda, firmaların elektronik ticaret temsilcisi ile anlaşarak sektörüne ilişkin ilgili olabilecek çevrimiçi kanallarda satışa yönelik sözleşme düzenlemesi, satış ve pazarlama işlemlerini hizmet sunan bu firmalar üzerinden dış hizmete kaydırması yolu izlenmektedir. Yabancı ülkelerde pazara girişi kolaylaştıran bir enstürüman olan bu yöntem de Hollanda’da kullanılmaktadır.
Sonuç olarak, ihracatçı firmalarımızın tasarım, kaliteli üretim ve markalaşmaya odaklanarak satış ve pazarlama hususlarını konunun profesyonellerine bırakacak şekilde gelişmiş iş hizmetleri sunumunun yoğun olduğu Hollanda pazara girmeyi düşünmeleri halinde uygun altyapı ile buluşmaları mümkün olacaktır.
Hollanda hükümeti her yıl yaklaşık 80 milyar avro değerinde iş, hizmet ve malzeme tedarik etmektedir. Bunların çoğu yollar, köprüler, evde bakım, okul kitapları, okul taşımacılığı vb. İhtiyaçlar içindir. İhale kurallarına uyma ve en düşük fiyatı tercih etmeye odaklanma ihalelerdeki en önemli unsurlardır.
1 Temmuz 2016’da yeni Hollanda Kamu İhale Kanunu yürürlüğe girmiştir. Değiştirilen Kamu İhale Yasası, en son AB ihale direktiflerini (2014/23/ AB, 2014/24/ AB ve 2014/25/AB) uygulamak üzere tasarlanmıştır. Kamu İhale Kanunu hem ulusal hem de Avrupa ihale prosedürleri için geçerlidir. Hollanda kamu alımları yasası temel olarak, kamu alımları hukukunun genel ilkelerini (eşit muamele, ayrımcılık yapmama, karşılıklı tanıma, orantılılık ve şeffaflık) ve Hollanda medeni hukukunun genel ilkeleri üzerine bina edilmiştir. “Hollanda Kamu İhale Kanunu, Kamu İhale Kararnamesi”nde (Aanbestedingsbesluit) daha ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. Ayrıca, Avrupa Tek Satın Alma Belgesi/ESPD (Uniform Europees Aanbestedingsdocument/UEA) Kamu İhale Kararının bir parçasıdır.
TenderNed (https://www.tenderned.nl/cms/english), Hollanda hükümetinin ihalelerinin tek bir elden duyrulduğu çevrimiçi platformdur. Burada tüm devlet ihaleleri bulunabilir. TenderNed’e firma bilgilerinin yalnızca bir kez girilmesi ve kayıt olunarak kullanılması mümkündür. Kayıt yapılıp firma bilgileri girildikten sonra ilgili alanlarda ihale araması yapılması mümkündür. Tüm ihaleler (https://www.tenderned.nl/tendernedtap/aankondigingen) adresinden duyurulmak zorundadır. Bu yükümlülük yalnızca Avrupa Birliği ihale eşiklerinin üzerindeki sözleşmeler ve ulusal sözleşmelerin (gönüllü) duyurusu için geçerlidir. Bu çerçevede, küçük çaplı kamu ihaleleri de zorunlu olmamakla birlikte TenderNed platformunda yer bulmaktadır. İhale, Avrupa Komisyonunun belirlemiş olduğu limitleri aşar ise TenderNed’in yanında otomatik olarak Avrupa Birliği web portalında da (www.ted.europa.eu) yayınlanmaktadır. TenderNed’de duyuru zorunluluğu olmayan ihaleler için başkaca platformların kullanımı mümkündür. Hollanda’da yıllar itibariye toplam ihalelerin ortalama %65-70 kadar bir oranı AB eşik değerlerinin altındadır. Tüm ihalelerin (AB eşikleri altında kalanlar dahil) %60’lık kısmı TenderNed adresinde yayımlanmakta %40’lık kısmı ise başkaca platformlardan duyrulmaktadır.
TenderNed üzerinden bir ihaleye başvurmak için yapılması gerekenler adım adım aşağıdaki adreste detalarıyla açıklanmaktadır. Bu modüller kullanılarak süreç takip edilebilir, bu mecralar üzerinden danışmanlık hizmeti de almak mümkündür
(https://www.tenderned.nl/cms/english/six–steps–bidding–public–procurement–contracts–online–throughtenderned).
Kamu alımlarının son yıllarda gittikçe artan korumacılık tutumlarına konu olan bir başlık olduğu görülmektedir. AB seviyesinde Uluslararası Kamu Alımları (IPI) Aracına ilişkin Yönetmelik ile kamu alımları piyasasında ülkelerin pazarlarını yabancı etkisi bakımından kontrol etmeleri sözkonusudur. Hollanda’da da bu bakımdan IPI nihai amacının, Hollandalı işletmelerin belirli bir pazarda hoş karşılanmamaları durumunda, AB ortak pazarının kapatılması veya üçüncü ülkelerden gelen firmalara geçici olarak kısıtlamalar getirilerek ya da ihaleler bu firmalar için daha az elverişli hale getirilerek ülkelerin pazarlarını açmaya ikna etmeye çalışılması olarak öngörülmektedir.
Hollanda 33.755 km2’lik bir yüzeye sahiptir. Tarım arazileri 19.000 km2 bunun ve bunun yaklaşık %55’i mevcut durumda tarıma elverişli haldedir. Ormancılık ise sadece 3.600 km2 alanda icra edilmektedir.
Hollanda için ekonomi ve istihdamının yaklaşık %10’unu oluşturan tarım ve bahçecilik sektörleri çok önemli bir rol oynamaktadır. Hollanda tarım sektörü çoğunlukla tahıllar (özellikle buğday), yem bitkileri (yemlik mısır gibi) ve patates üzerine kuruludur. Bahçecilik tarafında ise sektörü sebze ve çiçek soğanlarının üretimi meşgul etmektedir. Hollanda seracılıkta dünyanın en önde gelen ülkelerinden biri olup seralarda çoğunlukla tatlı biber ve gül gibi sebze ve çiçekler üretilir. Amerika Birleşik Devletleri’nden sonra Hollanda, dünyadaki en büyük tarımsal ürün ihracatçısıdır. Hollanda, 2022’de 122,3 milyar avro değerinde tarım ürünü ihraç etmiş ve bu alanda 2021’e göre %17,2 oranında artış yakalamıştır. Bu durum, Ukrayna’daki savaş ve artan enerji maliyetlerinin bir sonucu da dahil olmak üzere fiyat artışlarının sonucu olarak görülmektedir. İhracat hacmen ise %0,5 küçülmüştür. Ayrıca Hollanda, 2021’e göre %23,5 daha fazla olan 88,2 milyar avro değerinde tarım ürünü ithal etmiştir (https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2023/01/24/nederlandse–landbouwexport–in–2022gestegen–exportwaarde–door–gestegen–prijzen).
Avrupa, Hollanda için tarımsal ürünlerin hem ihracatı hem de ithalatı için en önemli pazar olmaya devam etmaktadir. Toplamda Hollanda iharactının %69,7’si Avrupa Birliği’ne (AB) yapılmaktadır. Toplam tarımsal ihracatın %24’ü Almanya’ya, %12’si Belçika’ya, ve %8’i Fransa’ya yapılmıştır.
122,3 milyar avroluk ihracatın 79,9 milyar avroluk kısmı Hollanda’da üretilen mallardan oluşmakta olup, 42.5 milyar avroluk kısmı ise re-eksport olarak hesaplanmaktadır. 2022’de ihracat değeri en yüksek ürün grupları, süt ve yumurta (11,9 milyar avro), çiçekçilik ürünleri (11,5 milyar avro), et (11 milyar avro), içecekler (8,1 milyar avro) ve doğal sıvı ve katı yağlar (8,1 milyar avro) olmuştur. Bu 5 ürün grubunun toplamı tarım ürünleri ihracat değerinin %41’ine tekabül etmektedir.
Tarım makineleri, gıda endüstrisine yönelik makineler, sera malzemeleri, gübreler ve bitki koruma ürünleri gibi tarımla ilgili ürünlerin ihracatı da 2021’e göre %23 artarak 13,4 milyar avroya ulaşmıştır.
Toplam ithalatın %18’i Almanya’dan, %13’ü Belçika’dan ve %7’si Fransa’dan yapılmaktadır. 2022 yılında Hollanda’nın tarımsal ithalatındaki ilk on ülke Almanya, Belçika, Fransa, İspanya, Polonya, talya, Brezilya, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Çin’dir.
İthalatta, 2022 yılında 10,3 milyar avro ile doğal katı ve sıvı yağlar en önemli ürün grubunu oluşturmuştur. Bunu 7,6 milyar avro ile meyveler, 6,8 milyar avro ile diğer tarım ürünleri, 5,9 milyar avro ile süt ve yumurta, 5,5 milyar avro ile et takip etmekte olup, bu 5 ürün grubunun toplamı tarım ürünleri ithalat değerinin %42’sine tekabül etmektedir.
Çiçekçilik ürünleri ihracatı 2022’de yaklaşık %4 azalarak 11,5 milyar avro olarak gerçekleşmiştir. Diğer bir değişle 2022 yılında çiçekçilik artık Hollanda’nın en büyük ihraç ürünü olmaktan çıkmıştır. İhracattan %26 sı Almanya’ya, %12’si Birleşik Krallık’a ve %9’u Fransa’ya yapılmış olup, söz konusu ürün grubunun %85’i Hollanda menşelidir.
Sektörde faaliyet gösteren yaklaşık 53.000 firma ve 175.000 kişilik işgücü bulunmaktadır. Hollanda tarım ve bahçecilik sektörü için en önemli odak noktası enerji tasarrufu iken, hayvancılık sektörünü çevreci bir yaklaşım etkisi altına almıştır. Hükümet daha sürdürülebilir bir tarım için özel sektör ile birlikte organik ekolojik tarım çalışmalarını desteklemektedir. Bu kapsamda, organik çiftlikleri düzenli tarımla daha rekabetçi hale getirmek için hükümet, süpermarketler, Hollanda Tarım ve Bahçe Bitkileri Konfederasyonu (LTO) ve diğer aktörlerle organik ürünlerin ortak tanıtımı ve mağazalarda daha geniş bir biçimde yer alması için çalışmalar yürütülmektedir.
Hollanda hükümeti seracılık sektöründe enerji ve gaz tüketimini büyük ölçüde azaltmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda, 2020’den itibaren tüm yeni seraların sıfır karbon monoksit (CO2) üretmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, güneş enerjisinin kullanımı, ışık tasarrufu sağlayan önlemler (doğal ışık ve daha verimli lamba kullanımı), enerji tasarruflu büyüme stratejileri, jeotermal uygulamalar, biyoyakıt kullanımı gibi enstrümanlar üzerinde durulmaktadır. 2030’a kadar tüm fosil hammaddelerin (petrol, kömür, doğal gaz) %30’unun yeşil malzemelerle (biyokütle) değiştirilmesi hedeflenmektedir.
Hollanda ekonomisi temelde hizmetler sektörüne dayanmaktadır. Sanayi sektörü Hollanda GSYİH’nın yaklaşık %18,1’ini oluşturmaktadır. Hollanda imalat sanayi çoğunlukla küçük ve orta boy işletmeler ile az sayıda olan ancak piyasaları yönlendirebilecek kadar güçlü olan çokuluslu şirketlerden oluşmaktadır. İmalat sanayi, küçük firmalar da dahil, ihracata yöneliktir. Üretim hacmi olarak gıda, içecek, kimya, kağıt ve matbaacılık, elektrikli makineler, makine ekipman, nakliye araçları sanayi kolları önde gelmektedir. Elektronik ve mikroçipler, ilaç sanayi, gen mühendisliği ve tıbbi cihazlar gelişen sektörlerdir. Bunların dışında medikal teknoloji, çevre teknolojileri, enerji, yaşam bilimleri, gemi inşa ve bilişim teknolojileri üretimde önemli ve önceliklendirilmiş bir konumdadır.
Hollanda’nın lojistik ve dağıtım ağı, inovasyon ekosistemi ve Avrupa’nın en büyük pazarlarına yakınlığı ile mühendislik işgücü, işbirlikçi tedarikçi ağı ve dijital altyapıaı, çokuluslu firmaların üretim operasyonlarınının bir kısmını Hollanda’da konumlandırmalarını desteklemektedir.
Yenilikçilik, teknoloji, digitalleşme, sanayi 4.0 vb. çağdaş hususlar Hollanda sanayisine önemli ölçüde sirayet etmiştir. Hollanda’da, yeni teknoloji yaratarak birçok sektörde dünya liderliği yapmak, iş hacmi ve sermaye artışı sağlamak, hükümet ve özel sektörün birinci hedefi olarak gösterilmektedir. Bu amaçla teknolojik buluşların sanayide kullanımının yaygınlaştırılması için çok önemli olan “devlet- özel sektör-üniversite” işbirliği sağlanmış durumdadır. Bölgesel kalkınma açısından önem taşıyan bölgelerde çeşitli konularda (yiyecek ve gıda, su, nanoteknoloji ve sistemleri, enerji, kimya) ihtisaslaşmış kümelenmeler oluşturulmaktadır.
Hollanda’nın Gelderland eyaletinde yer alan Hollanda’nın Gıda Vadisi bölgesi, Avrupa’daki en yetkili tarım/gıda ve beslenme merkezlerinden biridir. Gelişmiş tarım teknolojisi ve Wageningen Universitesi gibi üst düzey araştırma kurumları tarafından desteklenen Food Valley kümesi, Hollanda tarım/gıda endüstrisinde “Silikon Vadisi tarzı inovasyonu” ile küresel bir üne kavuşmuştur. 200 kadar tarım/gıda şirketi Gıda Vadisi’nde faaliyet göstermektedir.
Kimyasal inovasyon kümesi Chemelot ise, Hollanda’nın güney ucundaki Limburg eyaletinde yer almaktadır. Her büyüklükteki kimya şirketi için ticari büyümeyi yönlendirmek ve temel bilgi paylaşımı fikri etrafında planlanmış olan Chemelot, Hollanda kimya endüstrisinin işbirlikçi yaratıcılığının bir örneğidir. Yine Rotterdam limanına bağlı alanlarda kimya sektörü gelişmiştir.
Kuzey Brabant eyaletinin en büyük şehri olan Eindhoven, Avrupa’nın en akıllı şehirlerinden biri olarak ün kazanmış, teknolojik gelişmelere ve yenilikçi bilgi kurumlarına yoğun bir şekilde ev sahipliği yapmaktadır. Eindhoven’ın yüksek teknoloji kümesi, 220’den fazla şirket ve enstitüye ev sahipliği yapmaktadır. Kuzey Hollanda eyaleti Groningen’de Energyport Eemshaven, Hollanda’nın enerji sektörü için büyük öneme sahiptir. Aslen, Hollanda’da üretilen tüm enerjinin üçte biri Eemshaven kaynaklıdır. Bölge, açık deniz rüzgar çiftliklerinden hidroelektrik santrallerine ve güneş enerjisi parklarına kadar uzanan sürdürülebilir enerji kaynakları için önemli bir Avrupa bağlantı limanıdır. Büyük enerji üreticileri ve teknoloji şirketleri, sürdürülebilir enerjiye yönelik bölgede yatırım yapmaktadır.
GSYİH oluşumunda en büyük paya %69,4 ile hizmetler sektörü sahiptir. Hizmetler içerisinde finansal hizmetler, gayrimenkul, taşımacılık ve dağıtım, turizm gibi alanlar ön plandadır.
İş hizmetleri 2022’de neredeyse %9 artmıştır. Bu sektörde, seyahat sektörü ve geçici istihdam sektörü Corona önlemlerinden en çok etkilenen sektörler olmuştur. Yönetim ve danışmanlık firmaları, mimarlar ve mühendislik firmaları gibi özel iş hizmetleri) ve geçici istihdam ve seyahat sektörü 2022’de ekonomik büyümeye güçlü bir şekilde katkıda bulunmuştur.
2021’de Hollanda yaklaşık 211 milyar avro değerinde hizmet ihraç etmiştir. Bu, 2020’ye göre % 5,7 daha fazla olmakla birlikte yine de 2019’a göre %10,5 daha azdır. Hollanda’nın hizmet ithalatı 2021’de yaklaşık 201 milyar avroyu olmuştur. Bu, 2020’ye göre %7,2 daha fazla olmakla birlikte, 2019’a göre %15,3 daha azdır. 2022 yılı ilk 3 çeyreklik dönemde ise Hollanda’nın toplam hizmet sektörü ihracatı 185 milyar avro, ithalatı ise 182,1 milyar avrodur.
Hollanda topraklarında zengin doğalgaz rezervleri ve Kuzey Denizinde ise petrol ve doğalgaz rezervleri bulunmaktadır. Ayrıca, rüzgar enerjisinden küçük çapta elektrik üretiminde yararlanılmaktadır. Bunların içerisinde en önemli kaynak doğalgazdır. Ülkenin doğu ve kuzey bölgelerinde bir miktar tuz madeni işletilmekte olup, başkaca maden bulunmamaktadır.
Hollanda’nın kendi enerji üretimi, talebinin %20’sini karşılamakta olup, net bir ithalatçıdır. Petrol, kömür ve doğalgaz ithal etmektedir. Önemli miktarda petrol kaynakları bulunmaktadır ve aynı zamanda dünyadaki en büyük doğalgaz üreticilerinden ve ihracatçılarından biri durumundadır. Avrupa gaz boru hattı yoluyla diğer Avrupa ülkelerinden bazılarına ihracat yapmakta ve aynı zamanda bir miktar doğalgaz da ithal etmektedir. Belçika, Almanya, Fransa, İsviçre ve İtalya’ya gaz satmaktadır.
Rotterdam Liman kompleksi, geniş rafineri ve depolama olanakları nedeniyle petrol ve petrol ürünleri için Avrupa’ya yönelik bir dağıtım yeri durumundadır. Shell, Esso, Kuveyt Petrolleri ve Total’ın Rotterdam Limanı çevresinde rafinerisi bulunmaktadır.
Elektrik ise doğalgaz, kömür, nükleer enerji ve diğer kaynaklardan üretilmektedir. Hollanda elektik üretiminin bir kısmını da ihraç etmektedir. Elekrik üretiminde en önemli firmalar, Alman asıllı Eon, Belçika asıllı Electrabel, Nuon, EPZ ve Essent olarak sayılabilir. En büyük dağıtım firması ise Eneco’dur. Hollanda’nın elektrik üretiminin sadece %4’ü nükleer enerjiden elde edilmektedir. 1993 yılından beri faaliyette bulunan tek nükleer enerji tesisi, ülkenin güney batı bölgesindeki Borssel’e de bulunmaktadır.
Hollanda, karbondioksit gazı emisyonlarının azaltılması hedefleri doğrultusunda, rüzgar, güneş, su, bio-atık ve atıklardan enerji üretimi konusunda düzenlemeler yapmaktadır. Firmalar küçük ve orta ölçeklidir. Büyük ölçekli ve uluslararası enerji şirketleri, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği konusuna odaklanmışlardır. Hollanda’da elektriğin çoğu, doğal gaz ve kömür gibi fosil yakıtların yakılmasıyla üretilmektedir. Ancak elektrik, rüzgar türbinleri, hidroelektrik, güneş panelleri ve nükleer enerji ile biyokütle yakılarak da üretilebilmektedir.
Groningen bölgesinden çıkarılan gaz, bölgede depremlere yol açtığından ve durumun binalarda hasara yol açarak Groningen halkının refahını etkilediğinden, hükümet bölgeyi daha güvenli hale getirmek için gaz çıkarımını mümkün olan en kısa sürede sona erdirmeyi planlamıştır. Ekim 2022’den itibaren Groningenveld’den minimum miktarda gazın çıkarılması kararlaştırılmıştır( 2,8 milyar Nm3). Groningen bölgesinden gaz sadece aşırı soğuk bir kış veya büyük teslimat sorunları ile karşılaşılması durumlarında kullanılacaktır.
Ulusal İklim Platformuna göre (https://www.nationaalklimaatplatform.nl/default.aspx) 2022 yılının ilk 2 çeyreğinde yenilenebilir kaynaklardan üretilen elektriğin payı, 2021’in ilk 2 çeyreği ile mukayese edildiğinde %33’ten %41’e çıkmıştır. Böylelikle, toplam gaz tüketiminin yaklaşık %5’i olan bir milyar metreküp doğal gaz tasarruf edilmiştir. Sözkonusu artış, elektriğin yaklaşık dörtte üçünün yenilenebilir kaynaklardan elde edilmesini öngören 2030’daki hedefe yönelik atılan büyük bir adım olarak değerlendirilmektedir. En fazla enerji, güneş panellerinden elde edilmektedir. Daha sonra karadaki türbinlerden rüzgar enerjisi, biyokütle ve açık deniz rüzgar enerjisi gelmektedir. Yenilebilir kaynaklardan elde edilen hidroelektrik de enerji kaynakları listesini tamamlamaktadır.
Hollandalılar planlı ve çok önceden belirlenmiş programları dahilinde çalışmaları ile bilinmektedir. Bu nedenle de randevuları çok önceden, hatta aylar öncesinden almak ve randevu saatlerine uymak önem taşımaktadır. Birkaç gün öncesinden, hatta birkaç hafta öncesinden bir firma ya da kuruluştan randevu almak pek mümkün değildir. Bunun nedenlerinden birisi, yukarıda da belirtildiği gibi, Hollandalıların iş etiği ve kültürel özellikleri sonucu, bu konuda yayınlanan kitaplarda da belirtildiği üzere, planlı ve organize bir şekilde çalışma özellikleri olduğu bilinmektedir.
Hollanda’daki işyeri ve diğer kurumlarda iş bölümü tanımı detaylı bir şekilde yapılmış olup, firma ya da kurum içinde ilgili kişi hastalık ya da tatil nedeniyle ofiste olmadığı takdirde, kendisi dönene kadar ya da eğer varsa yerine bakacak kişiye ulaşana kadar epeyce vakit geçmektedir. Ayrıca, Hollanda iş yasalarına göre çalışanların hakları çok iyi güvence altına alınmış olup, hastalık veya diğer nedenlerle, çalışanların, haftalara, hatta aylara ulaşan izinler almaları sık karşılaşılan bir durumdur. Bu da bir iş konusunda daha önce görüşülen bir kişiye ertesi gün veya uzun bir süre ulaşamamak ve işlerin aksaması anlamına gelmektedir.
Hollanda’nın AB ülkeleri içerisinde yaklaşık %40’lık bir oranla part- time çalışan kişi sayısının en fazla olduğu ülke olması ve bu nedenle, bir iş konusunda görüşülmüş bir kişiye haftanın bir veya iki günü, ayrıca izin de almışsa üç veya daha fazla gün ulaşılamaması anlamına gelmektedir. Tüm bu nedenlerden dolayı, bazen bir firma ya da kuruluştan randevu alabilmek, haftalarca sürebilmektedir.
Çalışanların tatile çıkmaları, genelde Mayıs’ta başlayıp, Eylül ayı ortasına kadar sürmektedir. En fazla tatil yapılan aylar olan, Temmuz-Ağustos ayları arasında hem firmalarda hem de resmi kurumlarda çok az kişiye ulaşma imkanı vardır. Kasım ve Aralık ayları da, çalışanların, Noel ve yılbaşı tatilleri ile kendi izin günlerini birleştirip birkaç haftalık tatillere çıkma alışkanlıkları nedeniyle, randevu ayarlamak için çok uygun aylar değildir.
Hollandalılar iş görüşmeleri esnasında, çok fazla diğer konularda sohbet etme alışkanlığında olmayıp, doğrudan iş görüşmesine başlama eğiliminde olmaları, çok açık konuşmaları gibi özellikleri ile de bilinmektedirler. Sosyal statü ve maddi olanaklara ilişkin abartılı ve gösterişçi davranışlardan hoşlanmayıp, statü veya ayrıcalık göstergesi her türlü davranıştan kendileri de kaçınmaktadır. Dolayısıyla Hollanda iş çevreleri ile ilişkilerde ayrıcalıkların ve statülerin öne çıkarılması etkin olmamaktadır.
Hollandalıların, iş yapma kültürü konusunda daha fazla bilgiye aşağıdaki linkden ulaşılabilir:
https://business.gov.nl/coming–to–the–netherlands/living–in–the–netherlands/the–dutch–culture–andbusinessclimate/
Hollandalı firmalarla çok iyi bir şekilde gözden geçirilerek imzalanmış yazılı sözleşmeler dahilinde ticaret yapmak; gerekirse bu konuda uzmanlaşmış danışmanlık firmalarından hizmet almak, ileride karşılaşılabilecek maddi kayıpların önüne geçecektir. Hollandalı bir firma ile yapılacak bir ihracat veya ithalat sözleşmesi sadece dayalı olduğu hukuki sistemi belirtmekle kalmayıp, aynı zamanda bir tahkim hükmü de içermelidir. Uluslararası Ticaret
Odası ve ulusal ticaret odaları, bu tür tahkim kolaylıkları sağlamaktadır. Bunun dışında Hollanda’da bağımsız tahkim hizmetleri sunan, Hollanda Tahkim Kuruluşu-NAI bulunmaktadır. Uluslararası alım satım sözleşmelerinde kullanılmak üzere önerilen bir madde şu şekilde olabilir: “İşbu sözleşme veya bundan kaynaklanan başka sözleşmelerle ilgili bütün ihtilaflar, İstanbul Ticaret Odası Tahkim Kuruluşu veya Hollanda Tahkim Kuruluşu (NAI) kurallarına uygun olarak tahkim yoluyla kesin olarak çözümlenecektir.”
Hollandalılar alışverişte her şeyin konuşulabileceği ve konuşulması gerektiğine inanmaktadırlar. Pazarlık mekanizması çalışmaktadır. Hollandalılar söyleceklerini doğrudan ve imasız aktardıkları için pazarlıkçı olmak konusunda rahat davranmak gereklidir. Verilmek istenen mesaj açık ve net olduğu sürece mizah ve yaratıcılık hem tasarımda hem reklamda hem de pazarlıkta çok etkili olmaktadır.
Buna ilaveten dürüstlük oldukça önemlidir. Hollanda nüfusunun büyük kısmı dindar olmamakla birlikte tüketici davranışının bazı kültürel özellikleri, ki dürüstlük de bu kapsamda değerlendirlebilir, Kalvinist fikirlerle bağlantılıdır. Örneğin servet sergilemek, gösteriş vs. hususlar hoş karşılanmaz ve tevazu önemlidir. Özellikle lüks markalar için bu önemli bir kriterdir. Lüks tüketim tüketici tercihleri açısından olumsuz etki yapabilir. Bu bakımdan lüks segmentlerde pazarlamada daha çok sürdürülebilirlik, kalite, marka sadakat programları hususlar öne çıkmaktadır.
1889/2005 sayılı AB Yönetmeliği çerçevesinde çıkartılan 195/2008 sayılı Kararname uyarınca, AB ülkelerine (Hollanda dahil) giriş ve çıkışlar esnasında 10.000 avroyu aşan miktardaki her türlü nakit para ve anılan kararnamenin 1. maddesi uyarınca nakit para olarak kabul edilen çek, senet vb. kıymetli evrakın Gümrük İdaresine bildirilmesi gerekmekte olup , söz konusu bildirim yapılmadığı takdirde, kontrollerde tespit edilen nakit para/kıymetli evrakın değerinin 10.000 avroyu aşan kısmının %40’ına kadar varan miktarlarda cezai müeyyidenin, ayrıca nakit para/kıymetli evraka el konulmasının söz konusu olmaktadır. Bu çerçevede, ağır cezai müeyyidelerle karşılaşılmaması bakımından vatandaşlarımızın Hollanda’ya (ve diğer AB ülkelerine) yapacakları seyahatler esnasında ve AB ülkelerinden ayrılırken yanlarında bulunduracakları nakit para ve kıymetli evrakla (başkasına devredilmesi önünde bir kısıtlama olmayan nama yazılı çekler dahil) ilgili beyan yükümlülüklerine riayet etme konusunda azami hassasiyet göstermelerinin yararlı olacaktır.
Diğer taraftan, Hollanda’da nakit banknot kullanımı gittikçe düşmektedir. Online ödeme imkanları hızla yayılmaktadır. Bu durum Hollandalıların gösterişten ve olabilecek her türlü zenginlik referansından kaçınmalarına yönelik tutumları ile birlikte düşünüldüğünde yüklü miktarda nakit ile hareket etmek veya ticari ilişkilerin bir parçası olarak kullanmak tavsiye edilmemektedir. Ayrıca, 100 ve 200 avroluk banknotların dolaşıma sokulmasında ve bunlarla ödeme yapılarak bozulmasında problemler yaşanmaktadır. Ayrıca, Hollanda hükümeti 3 bin avronun üstindeki nakit ödemelerin yasaklanması ile ilgili çalışmalara devam etmektedir. Bu uygulamanın tüccarlar (profesyonel veya ticari alıcılar ve mal satıcıları) için geçerli olması beklenmektedir. Sözkonusu değişikliğin yürürlüğe giriş tarihi kesinleşmemiştir.
Umuma Mahsus Pasaport hamilleri vizeye tabidir. Diplomatik, Hizmet ve Hususi Pasaport hamilleri ise 180 gün içinde 90 günü aşmamak kaydıyla, anılan ülkeye yapacakları seyahatlerinde vizeden muaftır.
Genelde resmi iş yerlerinde mesai süresi 09.00-12.00 ve 13.00-17.00 arasıdır. Bankaların çoğu hafta içi 09.00-17.00 arası çalışmaktadır. Pazartesi günleri saat 10.00’da hatta 13.00’de açılan bankalar da vardır. Cumartesi günleri ise saat 10.00’dan 13.00’e veya 14.00’e kadar mesai yapan bankalar da bulunabilir. Hollanda’da mağazaların çalışma saatleri şehirden şehire bazı farklılıklar göstermekle birlikte genelde hafta içi 9.00-17.00 arasıdır. Pazartesi günleri çoğu mağaza saat 13.00’de açılmaktadır. Şehirlere göre akşam geç saatlere kadar alışveriş yapılabilecek günler, Perşembe veya Cuma günü olup, mağazalar haftada bir gün saat 21.00’e kadar açık kalmaktadır. Büyük şehirlerdeki mağazalar Pazar günleri de genellikle 12.00-18.00 arası açıktır. Küçük yerleşim yerlerinde ise sadece her ayın ilk Pazar günü alışveriş merkezleri açıktır. Büyük süpermarketler, alışveriş akşamları hariç, hafta içi her akşam 20.00’ye kadar açıktır. Kalabalık bölgelerdeki süpermarketler Pazar günleri de açıktır.
2023’te Hollanda’da resmi tatiller:
1 Ocak 2023: Yılbaşı
07 Nisan 2023: İyi Cuma
09-10 Nisan 2023: Paskalya
27 Nisan 2023: Kral Günü
5 Mayıs 2023: Kurtuluş Günü
18 Mayıs 2023: Yükseliş Günü
28-29 Mayıs 2023: Pentekost Bayramı
25-26 Aralık 2023: Noel
Dikkate değer diğer ulusal tarihler Ulusal tatil günleri olmasalar bile kesinlikle aynı derecede önemlidirler:
28 Mart: Yaz saati uygulaması başlangıcı
1 Mayıs: İşci Bayramı
4 Mayıs: Ulusal Anma Günü
9 Mayıs: Anneler Günü (çok önemli)
20 Haziran: Babalar Günü (anneler günü kadar önemli)
19 Eylül: Bütçenin Açıklandığı Gün
31 Ekim: Yaz saati uygulaması bitişi
5 Aralık: Sinterklaas
Yerel Saat
Hollanda, Greenwich’e göre 1 saat ileridedir (GMT + 1).
Kurumsal (yasal) kişiliği olmayan iş yapıları:
Bu yapılarda özel varlıklarınızla birlikte şirketinizin borcundan şahsen sorumlu olunmaktadır.
Kurumsal (yasal) kişiliğe sahip yasal yapılar:
Hollanda’da şirket kuruluşuna ilişkin yapılması gerekenler aşağıdaki adreste sıralanmıştır:
https://business.gov.nl/starting–your–business/checklists–for–starting–a–business/how–to–start–a–business–inthe–netherlands–a–checklist/#article–4—select–a–legal–business–structure
Bu çerçevede, evvela Hollanda’ya geliş ile ilgili vize işlemlerinin tamamlanması gerekmektedir. 90 günden uzun seyahatler için ise vizenin yanında oturum izninin de temini gereklidir.
Vize almak için Hollanda’nın Ankara Büyükelçiliği veya İstanbul Başkonsolosluğuna başvurulması gerekmekte olup aşağıdaki belge ve bilgiler talep edilmektedir:
ekstresinin yeterli araçlara sahip olduğunuzu gösteren kopyaları
Örneğin: bir işverenin beyanı ve/veya iş sözleşmesi
Tüm resmi yabancı belgelerin bir Apostil ile yasallaştırılması veya damgalanması ve Hollandaca, Almanca, İngilizce veya Fransızcaya çevrilmiş olması gerekir. Ancak, Hollanda temsilcilikleri daha fazla belge görmek de isteyebilir.
Hollanda’da 3 aydan fazla kalmayı planlayan girişimcilerin ise, geçici oturma izni (Machtiging tot voorlopig verblijf veya MVV) ve aynı zamanda oturma izni için Hollanda Büyükelçiliği veya Konsolosluğuna başvurmaları gerekir.
Hollanda’ya giriş ve ikamet koşulları oluştuğunda yapılması gereken ilk iş firma adına bir banka hesabı açmaktır. Takiben firmanın Hollanda Ticaret Odası’na kaydı gerekmektedir. Başvuru önceden randevu ile şahsen veya posta yoluyla yapılabilir. Başvuru yapanın yetkili olduğuna dair Hollandaca noter onayı olması gerekmektedir. Firma türüne göre kayıt formları ve firma adına istihdam edilecek personele ilişkin kayıt formları Hollanda Ticaret
Odası’nın adresinden ulaşılabilir (https://www.kvk.nl/english/registration/forms–for–registration–andreporting–changes/).
Hollanda diğer AB Ülkeleri ile kıyaslandığında, yabancı kişi ya da kuruluşların şirket kurması ve ticari faaliyette bulunması açısından daha esnek ve liberal bir ortam sunmaktadır.
Yabancı sermayeli bir şirketin kurulmasında, merkezi başka bir ülkede olan bir şirketin şube veya temsilcilik açmasında özel bir izne gerek bulunmamaktadır. Yerli ve yabancı şirketlerin ticari faaliyetleri bakımından tabi oldukları esaslar arasında da fark bulunmamaktadır. Yabancı sermayeli şirketler de yerli sermayenin çalışabileceği her sahada çalışabilmektedir. Kurulacak şirketlerde, yerli ortak şartı da bulunmamaktadır.
Hollanda Parlamentosunda alınan karar gereğince, B.V. yani Limited Şirket kuruluşlarına kolaylık getirilmiştir. 1 Ekim 2012 tarihinden itibaren getirilen düzenlemeler aşağıdaki gibidir:
Anonim şirket (N.V.) için ise 45.000 avro asgari sermaye şartı halen devam etmektedir. Yabancılar genelde limited şirket türünü tercih etmektedirler. Hollanda yasalarına göre limited şirket kurulabilmesi için tek kurucu ortağın olması yeterlidir.
Yabancı yatırımcıların gayrimenkul edinme, şirket faaliyetlerinden doğan karı serbestçe transfer etme, mevcut veya yeni yatırımlarda kullanma, yatırımını tasfiye ederek veya satarak bedelini ülkesine transfer etme hakkı bulunmaktadır. Türkiye ile Hollanda arasında “Yatırımların Karşılıklı Teşviki” ve “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması” mevcuttur.
Şirketin kurulabilmesi için, şirket merkezinin bulunacağı yerdeki Ticaret Odasına ön müracaatta bulunulması, şirketin türüne ve özellikle faaliyet alanına göre gerekli bilgi ve belgelerin temin edilmesinde yarar bulunmaktadır. Ticaret Odasından temin edilecek bilgiler kapsamında hazırlanacak belgeler ile yetkili bir notere müracaat edilmesi zorunludur.
Gerekli bilgi ve belgeler notere verildikten sonra, noter tarafından şirketin anasözleşme taslağı hazırlanmakta ve kurulacak şirket için önerilen ticari ünvanın halihazırda faaliyette olan başka bir şirket tarafından kullanılıp kullanılmadığının tespit edilmesi için ticaret odaları nezdinde araştırma yapılmaktadır. Noter tarafından yürütülen çalışmayı takiben, anasözleşme taslağı ve diğer tüm gerekli belgeler Adalet Bakanlığı’na gönderilmektedir.
Adalet Bakanlığı, yürürlükte olan mevzuat hükümleri açısından kurulacak şirketin anasözleşme taslağını ve kurucu ortakların durumlarını incelemektedir. Yapılan incelemeden sonra, Bakanlık başvuru ile ilgili görüşünü ilgili notere bildirmektedir. Adalet Bakanlığı’nın uygun görüşüne istinaden, evvelce kurucu ortaklar tarafından imzalanmış olan anasözleşme taslağı noter tarafından da tasdik edilmektedir.
Yukarıda bahsedilen işlemler tamamlandıktan sonra, ticaret sicili kaydı için şirket merkezinin bulunduğu Ticaret Odasına başvurulması gerekmektedir.
Şirket kuruluşu için yetkili bir notere yapılacak müracaatta gerekli belge ve bilgiler şunlardır:
Şirket ana sözleşmesinin noter tarafından onayını takiben, ticaret sicili kayıt işlemi için ilgili Ticaret Odasına yapılacak başvuru için gerekli belge ve bilgiler ise şunlardır:
Şirketin kuruluşu ile ilgili işlemlerin tamamlanmasından sonra, vergi ve sosyal güvenlik kayıtlarının yapılabilmesi için, şirket merkezinin bulunduğu bölgedeki vergi dairesine ve sosyal güvenlik idaresine müracaat edilmesi gerekmektedir.
Şirket kuruluşu esnasındaki işlemler için yaklaşık süreler aşağıdaki şekildedir:
Merkezi yurtdışında bulunan bir tüzel kişiliğin, Hollanda’da şube veya temsilcilik açmak suretiyle faaliyette bulunması da mümkündür. Şube kurulması şirket kurulmasına göre daha az zaman almaktadır. Şube ve temsilcilik açılabilmesi için, noter işlemleri gerekli olmayıp, şubenin açılacağı bölgedeki Ticaret Odasında, ticaret siciline kayıt yaptırmak gereklidir. Kayıt işlemlerini yapacak olan kişi vekaletname ile şubenin yöneticisi olacağını ispatlamak zorundadır. Islak imzalı vekaletname, Türkiye’de firmanın yetkilisi tarafından verilmelidir. Türkiye’de ki firmanın yönetici veya tam vekalet verebilme yetkisine sahip kişiler de ticaret odasına kayıt olabilmektedirler.
Kayıt için gerekli bilgiler şunlardır:
Kayıt işlemleri için üç farklı formun (6, 11 ve 13 numaralı Ticaret Odası formları) doldurulması gerekmektedir. Bu formlar aşağıda yer alan linklerde İngilizce olarak mevcut bulunmaktadır:
Not: AB içersinde sınırlı sorumlu tek üyeli şirket kurmak kolaylaştırılacaktır. AB üye ülkelerindeki düzenlemeler uyumlu hale getirilecektir. Örneğin, 1 Avrupa tescil prosedürü olacaktır. Ayrıca, yasal hükümler için tek tip bir modelle çevrimiçi olarak kaydolma mümkün olacaktır. Kuruluş için kayıtlı bir sermayeye olması gerekmektedir. Sözkonusu Kanun değişikliğinin yürürlüğe giriş tarihi kesinleşmemiştir
(https://ondernemersplein.kvk.nl/vereenvoudiging–vestigen–bedrijf–eu/).
Yeni bir düzenleme ile 1 Mart 2022 tarihinden itibaren Hollanda’da ulusal güvenliğe yönelik riskleri önlemek için bazı yatırımlar, birleşmeler ve satın alma işlemlerinin Ekonomik İşler ve İklim Bakanı’na bildirilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, yatırımlarda ulusal güvenliğe yönelik olası riskleri araştırması amacıyla adıgeçen Bakanlığa bağlı olarak “Yatırımları İnceleme Ofisi” (Bureau Toetsing Investments-BTI) oluşturulmuştur. Gaz, elektrik, telekomünikasyon, içme suyu, savunma gibi alanlar hayati süreçler olarak değerlendirilmekte olup, bu alanlardaki yatırımlar bahsekonu kuruluş tarafından incelenecektir.
Ayrıca, Çevrimiçi Limited şirket kurulması mümkün olacaktır. Dijital bir limited şirket kurmak, dijital bir noter vasıtasıyla ses-video bağlantısı ile yapılacaktır. Kimlik tespiti Noter tarafından dijital olarak yapılacak olup dijital imza atılacaktır. Noterin kimlik sahtekarlığından şüphelenmesi halinde, limited şirketi çevrimiçi olarak kurmak mümkün olmayacaktır. Böyle bir durumda şahsen noter huzuruna çıkmanız gerekebilecektir. Kanunun yürürlüğe girme tarihi, 1 Ağustos 2022 olarak belirlenmiştir.
Hollanda’da firmaların olası risklere karşı kurumsal sigorta mecburiyetleri bulunmamaktadır. Öte yandan, firmalar tarafından bazı sigortalar, zorunlu olmamasına rağmen tercih edilmektedir. Bunlardan bazıları sorumluluk sigortası, kayıp sigortası, ihracat sigortası, seyahat sigortası, gelir kaybı sigortası, hukuki yardım sigortası ve benzeri sigortalardır.
Firmanın personel çalıştırması ve kurumsal araç satın alması durumunda personele ve araca sigorta yaptırmak zorundadır.
Sigortalar hakkında bilgi (https://business.gov.nl/regulation/personal–insurance–business–insurance/) adresi üzerinde mevcut bulunmaktadır.
Yabancı firmaların Hollanda’ya yerleşmeleri durumunda veya Hollanda’da işletme kurmak isteyen yabancı uyruklu kişilerin Hollanda’da banka hesabı açması gerekmektedir. Ticaret Odasına kaydolabilmek için öncelikle banka hesabı gerekmektedir.
Bankalar gelen her başvuruyu ayrıntılı inceleyip karar vermek zorundadır ve bu sebepten dolayı bu işlem biraz zaman gerektirmektedir. Bazen haftalar ve aylar sürebilmektedir.
Hollanda’nın en büyük bankaları Rabobank, İNG ve ABN-AMRO olarak bilinmektedir. Hollanda Yatırım Ajansı NFİA yardımıyla Hollanda’ya yerleşecek olan yabancı firmaların banka hesabına başvuru öncesi hızlı tarama opsiyonundan faydalanabilmekteler.
Buna göre, “Quick Scan Dutch Business Bank Account” formunu doldurup yukarda bahsedilen üç bankadan birine e-posta ile göndermeleri durumunda beş iş günü içerisinde bankadan geri dönüş almaları mümkün bulunmaktadır.
Ayrıntılı prosedürel bilgi aşağıda yer alan adreslerde bulunmaktadır:
Hollanda Schengen Bölgesinde yer almaktadır ve Türkiye’den Hollanda’ya gidecek olan iş insanlarının vize almaları gerekmektedir.
Alınan vize kapsamında 90 gün süreyle Hollanda’ya gelinmesi mümkün bulunmaktadır. Hollanda’da 90 günden fazla kalmayı planlayan girişimcilerin birtakım koşulları yerine getirmesi gerekir.
AB vatandaşı değilseniz, genellikle aynı anda geçici (MVV) ve daimi oturma izni başvurusunda bulunmanız gerekir. Başvuru işlemleri Hollanda Göç ve Vatandaşlık Dairesine (İmmigratie- en Naturalisatiedienst İND) yapılmalıdır.
Geçici çalışma izinleri konusunda Hollanda makamları çok detaylı incelemeler yürütmektedir. Türkiye’den geçici süreyle işçi getirilmesi ve sözleşme bitiminde işçilerin Hollanda’yı terk edilmesine yönelik başvuruları Hollanda Sosyal İşler ve İstihdam Bakanlığı sonuçlandırmaktadır.
Ülkemiz ve Federal Almanya arasında bulunan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Almanya Federal Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Türk Firmaları İşçilerinin İstisna Akdi Çerçevesinde İstihdamına İlişkin” düzenlemenin bir benzeri Hollanda ile mevcut değildir.
Kaynak: T.C. Lahey Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
[1] https://commission.europa.eu/strategy–and–policy/priorities–2019–2024/european–green–deal_en 2 https://www.consilium.europa.eu/en/policies/green–deal/fit–for–55–the–eu–plan–for–a–green–transition/ 3 SKDM Taslak Metni (Resmi onay süreci devam etmektedir):
https://www.europarl.europa.eu/RegData/commissions/envi/inag/2023/02–08/ENVI_AG(2023)742452_EN.pdf
[2] A new Industrial Strategy for a green and digital Europe (europa.eu)
[3] https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular–economy–action–plan_en
[4] https://ec.europa.eu/info/law/better–regulation/have–your–say/initiatives/12567–Sustainable–productsinitiative_en
[5] https://commission.europa.eu/energy–climate–change–environment/standards–tools–and–labels/productslabelling–rules–and–requirements/sustainable–products/ecodesign–sustainable–products_en
[6] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_5916
[7] https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular–economy–action–plan_en