| Yüzölçümü | 185.180 km² |
| Yönetim Şekli | Sosyalist Demokratik Halk Cumhuriyeti |
| Nüfus | 18 milyon (EIU – 2023 tahmini) |
| Resmi Dili | Arapça |
| Din(**) | %86 Müslüman (%60’ı Sünni, %16’sı Alevi), %12 Hıristiyan, %2 (Şii, Dürzi) |
| Başkent | Şam |
| Başlıca Şehirleri | Halep 3,2 milyon, Rif Şam 2,8 milyon, Şam 2,2 milyon, Hama 2,1 milyon, İdlip 2,1 milyon, Humus 1,7 milyon, Deyrizor 1,2 milyon, Haseke 1,2 milyon, Lazkiye 1,2 milyon, Dera 992.000, Rakka
919.000, Süveyde 364.000, Kuneytire 81.000, Tartus 80.000 (kişi) |
* Dünya Bankası (yaklaşık 5 Milyonun üzerinde Suriye vatandaşı iç karışıklıklar nedeniyle çevre ülkelere göç etmiştir.) Kaynak: Economist Intelligence Unit, Country Report, CIA Fact Book, IMF
ABEDA, AFESD, AMF, CAEU, FAO, G-24, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt (signatory), ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IPU, ISO, ITSO, ITU, LAS, MIGA, NAM, OAPEC, OIC, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNRWA, UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO.
Akdeniz’in kuzeydoğusunda yer alan Suriye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesiştiği bir bölgede bulunmaktadır. Coğrafi konumun da etkisiyle Suriye’de beş farklı iklim bölgesi bulunmaktadır. Ülkenin kuzeyindeki Akdeniz’e açılan kıyı düzlüklerinde yağışlı ve ılıman kışlar ile sıcak ve nemli yazlar yaşanmaktadır. Daha içteki kısımlar ise Halep’ten Homs’a kadar çorak düzlüklerden oluşmaktadır. Doğudaki alanlar ve Türkiye ile sınır bölgeleri Türkiye’nin yüksek kesimlerinden yağış almakta olup, bu bölgelerde buğday üretimi yaygındır. Güneyde sert yazların ve kuru kışların yaşandığı çöllere rastlanmakta; Şam ve çevresinde ise Lübnan sınırı boyunca uzanan dağlar ve Golan yükseklikleri bulunmaktadır. Bu alanlarda kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar ise kuru ve sıcak geçmektedir. Fırat Nehri Türkiye’den doğmakta, Suriye’nin ortasından geçmekte ve daha sonra Kuzey Irak’a doğru akmaktadır.
Orta Doğu’da yer alan ve Akdeniz’e kıyısı olan Suriye; Türkiye (822 km), Irak (605 km), Ürdün (375 km), Lübnan (375 km) ve İsrail (76 km) ile sınıra sahiptir. Yarı kurak arazilere ve çöllerle kaplı düzlüklerden oluşan Suriye topraklarının %24,8’i ekilebilir araziler, %4,47’si düzenli hasat sağlanan alanlardır.
Suriye başkanlık sistemi ile yönetilmekte olup, başbakan, başbakan yardımcıları ve bakanlar başkan tarafından atanmaktadır. Beşar Esad, 2000 yılında babası Hafız Esad’ın ölümü ile başkanlığa gelmiştir.
Ülkede halk tarafından seçilmiş bir parlamento ve devlet başkanı tarafından atanan bir hükümet görev yapmaktadır. Baas partisi ülkedeki baskın politik gücü oluşturmaktadır.
Suriye’de Mart 2011’de yönetim karşıtı gösteriler şeklinde başlayan olaylar kısa sürede bir iç savaşa dönüşmüştür. Suriye’de iç savaş halen devam etmektedir. Bu süreçte devletin etkinliği, yönetimin ülke toprakları üzerindeki hakimiyeti ve kamu idaresinin işleyişi karmaşık ve tartışmalı bir hale gelmiştir.
Suriye idari bakımdan 14 bölgeye (muhafazat) ayrılmıştır: Halep, Rif Şam, Şam, Hama, İdlip, Humus, Deyrizor, Haseke, Lazkiye, Dera, Rakka, Süveyde, Kuneytire, Tartus’tur.
Suriye nüfusu 1990-2011 yılları artasında hızla artarak 20 milyonu aşmıştır. Yarım milyon Filistinlinin ve 1–1,4 milyon Iraklının da Suriye’ye sığınması nüfus artışını hızlandırmıştır. Ancak Mart 2011’de başlayan ve sonrasında iç savaşa dönüşen çatışmalar sebebiyle çevre ülkelere sığınanların sayısı 5 milyonu aşmıştır. 2011 yılında 21,8 milyona ulaşan nüfus 2013’te 20 milyona kadar gerilemiştir. Son tahminler Suriye nüfusunun 18 milyon civarında olduğu yönündedir.
Geniş yüzölçümüne rağmen, nüfusun yaklaşık %78’i en büyük 7 kentte yaşamaktadır. Önemli şehir merkezleri başkent Şam ve güneydeki Halep’tir. Diğerleri ise sanayi kentleri olan Humus ve Hama ile liman kentleri Lazkiye ve Tartus’tur.
Ülkede yaşanan iç savaş ekonomik faaliyetleri önemli ölçüde sekteye uğratırken istihdamda da ciddi oranlarda kayba yol açmaktadır. Ülkede işsizliğin %50’nin üstünde olduğu varsayılmaktadır.
| 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023* | 2024* | |
| Nominal GSYİH (milyar dolar) | 26 252 | 34 544 | 31 993 | 24 900 | 38 495 | 36 519 | 43 790 |
| GSYİH Artışı (%) | 2,7 | 4,8 | -10,5 | -2,9 | -0,9 | 1,2 | 6,3 |
| Nüfus (milyon) | 17,0 | 17,1 | 17,5 | 17,4 | 17,6 | 18,0 | 18,5 |
| Kişi Başı GSYİH ($)
(Satın Alma Gücü Paritesi) |
4 129 | 4 372 | 3 866 | 3 955 | 4 119 | 4 232 | 4 453 |
| Tüketici Fiyat Enflasyonu (%) | 0,9 | 13,4 | 114,2 | 98,3 | 94,1 | 85,6 | 29,5 |
| Cari ödemeler dengesi (milyar dolar) | -3,4 | -2,4 | -2,3 | -3,6 | -5,0 | -3,1 | -3,5 |
| İşsizlik Oranı (%) | 48,0 | 50,0 | 59,0 | 60,0 | 57,0 | 55,0 | 50,0 |
(*) Tahmini veriler
Kaynak: EIU-2023
Geçmişte merkezi planlı bir ekonomik sisteme göre yönetilen ve 2000 yılından itibaren serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecine giren Suriye’nin temel gelir kaynakları petrol, dış yardımlar, yurt dışında çalışan Suriyeli işçilerin döviz gelirleri ve tarımdır. Petrol ihracatı, toplam ihracat gelirlerinin üçte ikisini ve bütçe gelirlerinin yarısını oluşturmaktadır. Petrol dışı sanayi; kimyasal, kauçuk, plastik, tekstil, deri ve gıda işleme alanlarında yoğunlaşmaktadır. Hizmetler sektörü içinde özellikle turizm, hızlı bir gelişim sergilemiştir. Ülkedeki büyük sanayi şirketlerinin çoğu devlet tarafından işletilmektedir. Ancak, kamunun ekonomideki payı kademeli olarak gerilemektedir.
Başlıca ticaret merkezleri Şam, Halep, Lazkiye, Tartus, Deyrizor ve Humus; petrol sanayinin merkezi ise Deyrizor çevresi ile Halep ve Banyas’taki rafinerilerdir. Tekstil ve seramik gibi hafif sanayi üretiminin ve gıda işleme tesislerinin çoğu, tarım alanlarına yakın olan Şam, Halep ve Humus’ta bulunmaktadır. Ülkenin iki büyük liman şehri olan Lazkiye ve Tartus uluslararası ticaretin merkezi iken, kuzeydeki Banyas’tan petrol ihracatı yapılmaktadır. Ülkenin doğusu daha az gelişmiş olmasına rağmen, Haseke şehri tarımsal faaliyetlerin yoğunluğu nedeniyle komşu illerden göç almaktadır. Deyrizor ve Palmira, yeni petrol ve doğal gaz alanları bulunması ile iç savaşın başlamasına kadar hızla büyüyen şehirlerdir.
Büyük kısmı iç piyasada tüketilen tarımsal ürünlerin çoğu ülkenin kuzeyinde ve Halep-Şam hattının batısında üretilmektedir. Hükümetin pamuk ve tahıl piyasalarına müdahaleleri devam ettiğinden, tarımda özel sektör faaliyetleri, daha az stratejik önem arz eden meyve üretimi gibi alanlarda yoğunlaşmaktadır.
Ülkedeki iç karışıklıklar tüm ekonomik faaliyetlerde ciddi anlamada küçülmeye neden olmuştur. Ülkenin en önemli sanayi merkezlerinde faaliyetler durma noktasındadır.
Son dönemde rejimin kontrolünü ele geçirdiği bölgelerde yeniden inşa ve temel hizmetlerin yeniden sağlanması amacıyla çalışmalar yaptığı bilinmektedir.
Hükümet, bir taraftan Mart 2011’de başlayan ve zamanla iç savaş boyutuna ulaşan siyasi istikrarsızlığın bir yandan da uluslararası yaptırımların körüklediği ekonomik faaliyetlerdeki çöküntüyle mücadelede büyük sorunlar yaşamaktadır. Ülkede, temel ihtiyaçların karşılanması dışında bir ekonomik politikadan bahsetmek mümkün değildir.
Ülke ekonomisi ile ilgili diğer bir husus ise, dış yardımlar olup, tahıl ve akaryakıt dahil olmak üzere pek çok ihtiyaç maddesi dışardan temin edilmektedir. Ülkedeki iç karışıklıklar SYP’nin değer kaybetmesine ve enflasyonun artmasına neden olmuştur.
Siyasi istikrarsızlık öncesinde, kamunun ekonomideki ağırlığının azaltılması; özel sektörün, yabancı sermayenin ve rekabet ortamının teşvik edilmesi amacıyla gerçekleştirilen ekonomik reformların olumlu etkileri sonucunda ülkeye yapılan yabancı yatırımlar, ülkedeki istikrarın artması ile faaliyetlerini sona erdirmiştir.
Ülke ekonomisinde önemli yer tutan ve başlıca ihraç ürünü olan petrol üretimi, petrol bölgelerinin hükümet dışı güçlerin eline geçmesi sonucu önemli ölçüde azalmıştır.
Suriye ekonomisini etkileyen diğer bir önemli husus ise iç karışıklıkların başlaması ile uygulamaya konulan kısıtlama ve ambargolardır. Özellikle, Suriye petrolünün önemli bir kısmının alıcısı konumundaki AB’nin petrol ithalatına getirdiği yasak Suriye ekonomisini olumsuz etkilemiştir. Ancak, zaman içerisinde ülkedeki petrol üretiminin durması öne çıkmış ve Suriye’nin petrol ihracatına uygulanan yasaklar anlamını yitirmiştir.
Son olarak, ülkede yaşanan iç karışıklıklar, ekonomi ile ilgili sağlıklı verilere ulaşılmasını imkansız hale getirmiştir. Ayrıca, ülkedeki şartlar sürekli değişmekte olup, her iki durum Suriye’nin geleceği ile ilgili ekonomik ve siyasi belirsizlikler artmış olup, geleceğe ilişkin tahmin yapılmasını güçleştirmektedir.
Ülkede yaşanan iç savaş ve uygulanmakta olan uluslararası yaptırımlar ülkedeki ekonomik faaliyetleri büyük ölçüde kesintiye uğratmıştır. Dolayısıyla ülkenin ekonomik göstergelerinin tamamı bozulmuştur. Üretim, ihracat ve ithalat gerilerken gelirlerin azalmış ve bütçe dengesi büyük oranda bozulmuştur. Aynı şekilde, döviz gelirlerinin gerilemesi döviz kurlarındaki istikrarın bozulmasına yol açmıştır.
| 50000
40000 30000 20000 10000 0 -10000 |
Suriye’nin Dış Ticaret Göstergeleri (milyon dolar) | ||
| 45422 | |||
| 28915 | |||
| 26931
18490 17562 |
|||
| 14348
7898 113536420 7203 5888 8441 |
5118 | ||
| 4374 | |||
| 2002 2005
-1448 |
2010 2015 2019 2020 2021
-6209 -4710 -5708 -4012 -3630 |
||
| İhracat | İthalat Hacim Denge | ||
Kaynak:Trademap – Mirror Data/Suriye
Suriye’nin, merkezi planlı ekonomik sistemden 2000’li yılların başında serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecine girmesiyle dış ticaret hacmi artmış; buna paralel olarak dış ticareti açık vermeye başlamıştır. 2007-2011 döneminde dış ticaret açığı yıllık 7-10 milyar dolar aralığında gerçekleşmiştir. Mart 2011’de başlayan karışıklıkların iç savaşa dönüşmesi ve uygulanan uluslararası yaptırımlar nedeniyle ülkenin dış ticareti hızla gerilemeye başlamıştır. İç savaş öncesine göre 2010 yılında yaklaşık 29 milyar dolar olan dış ticaret hacmi 2020 5,1 milyar dolara gerilemiştir.
Son yirmi yıllık dönemde Suriye’nin dış ticaretine baktığımızda çoğunlukla dış ticaret açığı verdiği görülmektedir. 2021 yılında 744 milyon dolarlık (%21 azalan) ihracatla Suriye dünyada 162. sırada yer almıştır. Aynı yıl 2021 yılında 4 milyar dolarlık (%12 azalan) ithalatla dünyada 139. sıradadır.
Suriye’nin dünyaya ihracatında en önemli ürünler, zeytinyağı, domates, baharat, kabuklu meyveler, kalsiyum fosfatlar, pamuk, kayısı, kiraz, şeftali, erik, bakır, elma, armut, ayva ve konserve sebzelerdir.
Ülkenin dünyadan ithalatında en önemli ürünler, şeker, petrol yağları, ayçiçeği, buğday unu, hayvan yemi, pirinç, çimento, inşaat demiri, aşı ve etilen polimerleridir.
Suriye iç savaş öncesinde ihracat ve yatırımlar açısından Orta Doğu’nun en dinamik pazarlarından biri haline gelmişti. Serbest piyasa ekonomisine geçiş yolunda atılan adımlar ve artan petrol gelirleri, Suriye ekonomisinin hızla büyümesine katkıda bulunmuş, böylece Suriye pazarında yabancı firmalar için pek çok iş imkanı açılmıştı. Gelişen petrol ve doğal gaz sanayi, altyapı projeleri ve tüketim mallarına yönelik talep artışı; yabancı firmaların Suriye’yi cazip bir pazar olarak görmelerini sağlamıştı.
2007 yılında yürürlüğe giren 8 sayılı Yatırım Kanunu ve aynı yıl kurulan Yatırım Kurulu, Suriye’ye doğrudan yabancı sermaye girişini hızlandıran önemli adımlar olmuştur.
Ancak, 2011’de başlayan çatışmaların bir iç savaşa dönüşmesi yabancı yatırımların durmasına yol açmıştır.
Ülkeye yabancı yatırımları çekmek ve yatırım mevzuatını kolaylaştırmak amacıyla 1991 yılında yürürlüğe koyulan 10 sayılı Yatırım Kanunu, 1 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe giren 8 sayılı Yeni Yatırım Kanunu ile birlikte yürürlükten kalkmıştır. 8 sayılı Yeni Yatırım Kanunu’nu hakkında Suriye Yatırım Ajansı’nın web sitesinden (www.syriainvestmentmap.org) detaylı bilgi edinilebilir.
Yeni yatırım kanunu ile yerli ve yabancı yatırımcılar arasındaki ayrımcılık ortadan kaldırılmıştır. Yabancı yatırımcıların gayrimenkul satın almalarına ve vergi sonrası karlarını yılda 1 kez yurt dışına döviz olarak çıkarmalarına izin verilmiştir. Ayrıca yatırım projelerinde kullanılmak üzere Suriye’ye getirilen 5 yaşına kadar makineler ve toplu taşıma araçları gümrükten muaf tutulmuştur.
Ayrıca yatırımcıya Suriye’de istediği kapasitede bir arazi ve mülk edinebilme hakkı tanınmıştır. Ulusal çıkarların söz konusu olduğu durumlar dışında bu mülkler ve topraklar yatırımcıların elinden alınamamaktadır. Yatırımcıya kendisi ve ailesi için edindiği mülkte yıllık ikamet verilebilmekte, fabrikanın kurulmasından sonra Suriye dışından uzman işçi getirilmesi durumunda bu işçilere de yıllık ikamet verilebilmektedir. Fabrikada çalışmak üzere dışarıdan getirilen uzmanlar ve işçiler, maaşlarının %50’sini ülkelerine havale edebilmekte ve hizmetleri sonunda tazminatlarının tamamını ülke dışına çıkarabilmektedir. Yatırımcı da iş bittikten sonra fabrikasında kullandığı araç ve gereçleri istediği zaman ve şekilde yurt dışına çıkarabilmektedir.
Suriye’deki ekonomik faaliyetlerin büyük kısmı devletin kontrolünde olduğu için, kamu ihalelerine katılım önem arz etmektedir. Ancak kamuya ihracat gerçekleştirmek, özel sektöre nispeten karmaşık ve zordur. Suriye’de kamu sektörü özellikle 20.000 Dolar’a kadar olan küçük alımlarda direkt satın alma, büyük anlaşmalar söz konusu olduğunda ise ihale yoluyla alımlarını gerçekleştirmektedir. Zaman zaman da takas yöntemine başvurulmaktadır. Kamu ihaleleri, ilgili kamu kurumlarının ve Bakanlıkların web sitelerinden takip edilebilir.
Suriye’deki ihaler için Türkiye Suriye Ticaret ve İrtibat Ofisi’nin web sitesinden (www.suriyeticaretofisi.org) yararlanılabilir.
Yabancı firmalar Suriye’de açılan ihalelere doğrudan veya temsilcileri aracılığı ile katılabilir, kamu kurumlarından iş almış yerli firmalar ile işbirliği yapabilirler. Bunun için firmanın kendi ülkesindeki Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı olması ve kendi ülkesinde kamuya hizmet etmemesi gerekmektedir. Ayrıca daha önce Suriye hükümetinin açtığı ihalelere katılmaktan men edilmemiş olmak ve İsrail boykotuna uymak da zorunludur.
Suriye’de toplam 11 adet serbest bölge bulunmaktadır. Bu serbest bölgeler Tartus, Lazkiye Limanı, Lazkiye, Halep, Adra, Şam, Şam Uluslararası Havalimanı, Alyaroubuia, Homs, Tartus Limanı ve Deir al-Zour’da bulunmaktadır. Yakın zamanda İdlib’de de bir serbest bölge kurulması planlanmaktadır. Suriye’deki serbest bölgelerde sunulan avantajlar ile ilgili bilgi edinmek için Suriye Serbest Bölgeler İdaresi web sitesinin incelenmesi faydalıdır www.freezones.com.sy.
Suriye’de yabancılar belirlenmiş olan bölgelerde (organize sanayi bölgeleri) %100 kendi sermayeleri ile şirket kurabilmektedir. Bu bölgelerde teşvik kapsamına giren projelere 5 yıl vergi muafiyeti tanınmaktadır. Bu süre Suriyeli bir ortak olması halinde 2 yıl, üretimin %50’sinden fazlasının ihracat olması halinde +2 yıl ve Suriye Devleti ile çalışma durumunda +2 yıl daha uzayabilmektedir. O bölgenin sanayisini tamamlayıcı veya o bölgede olmayan bir sanayi dalında veya Suriye ithalatını azaltıcı şekilde faaliyet gösteren şirketlere birtakım öncelik ve istisnalar da tanınabilmektedir.
| 2020 | 2021 | 2022* | 2023* | 2024* | 2025* | 2026* | |
| Ülke dışından gelen doğrudan yatırım (milyon $) | 47,0 | 9,0 | 12,0 | 18,0 | 18,0 | – | – |
| Ülke dışından gelen doğrudan yatırımın GSYİH ya oranı (%) | 0,1 | 0,1 | 0,1 | 0,1 | 0,2 | 0,5 | 1,4 |
| Ülke dışına giden doğrudan yatırım (milyon $) | -1 | -1 | -1 | -1,2 | -1,04 | – | – |
(*) Tahmini Veriler
Kaynak: EIU
Türkiye ile Suriye arasındaki ticarette özellikle 1 Ocak 2007’de yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması (STA) sonrasında çok önemli artışlar kaydedilmiş, Anlaşma’nın olumlu etkileri iki yılda kendini göstermiştir. Nitekim Suriye’ye 2008 yılı ihracatımız 2006 yılının yaklaşık iki katına ulaşmıştır. 2009 ve 2010 yıllarında da ihracattaki artış eğilimi devam etmiştir.
Suriye’de Mart 2011’de başlayan yönetim karşıtı gösterilerin aşırı güç kullanılarak bastırılması uluslararası toplumun tepkisine yol açmıştır. ABD ve AB Suriye yönetimine karşı ekonomik ve siyasi yaptırım uygulamaya başlamıştır. Bu ülkeleri 27 Kasım 2011’de Arap Birliği ve 30 Kasım 2011’de Türkiye’nin aldığı yaptırım kararları izlemiştir.
Türkiye’nin yaptırımları arasında; Suriye Merkez Bankası ile ilişkilerin durdurulması, Suriye hükümetinin Türkiye’deki finansal mal varlıklarının dondurulması, Suriye hükümeti ile kredi ilişkilerinin durdurulması, Suriye Ticaret Bankası ile işlemlerin durdurulması ve Suriye’deki altyapı projelerinin finansmanı için imzalanan Eximbank kredi anlaşmasının askıya alınması gibi önemli ekonomik kararlar mevcuttur.
Suriye, 4 Aralık 2011’de, STA anlaşmasının askıya alınması ve Suriye’den geçişlerde ek gümrük harcı alınması da dahil olmak üzere Türkiye’ye bir dizi karşı yaptırım kararları almıştır.
Türkiye de 14.12.2011 tarihli ve 28142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2011/2516 sayılı İthalat Rejimi Kararı’na Ek Karar ile ülkemiz ve Suriye arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmasını askıya almıştır. Aynı tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2011/2517 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Suriye Arap Cumhuriyeti Menşeli Bazı Tarım Ürünleri İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar” da uluslararası hukuk hükümleri ve mütekabiliyet ilkesi çerçevesinde yürürlükten kaldırılmıştır. Bu durum hali hazırda devam etmektedir.
Söz konusu gelişmeler sonucu iki ülke arasındaki ticaret, özellikle 2011 yılının son çeyreğinden itibaren hızla daralmaya başlamıştır. 2011 ve 2012 yıllarında gerileyen dış ticaret hacmi 2013 yılından itibaren yükselişe geçmiş ve 2021 yılında 2,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Kaynak:Trademap
| Sıra | GTİP | ÜRÜNLER | 2019 | 2020 | 2021 | Pay
(%, 2021) |
Değişim
(%, 20202021) |
| TOPLAM İHRACAT (Diğerleriyle) | 747 570 | 938 162 | 743 581 | 100 | -20,7 | ||
| 1. | 1509 | Zeytinyağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) | 123 250 | 122 666 | 110 558 | 14,9 | -9,9 |
| 2. | 702 | Domates (taze/soğutulmuş) | 27 774 | 34 845 | 48 068 | 6,5 | 37,9 |
| 3. | 909 | Anason, rezene, kişniş, kimyon, kimyonu tohumu ve ardıç meyveleri | 72 547 | 72 995 | 43 841 | 5,9 | -39,9 |
| 4. | 802 | Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş) | 47 413 | 46 187 | 39 163 | 5,3 | -15,2 |
| 5. | 2510 | Tabii kalsiyum fosfatlar, tabii aluminyum kalsiyum fosfat ve fosfatlı tebeşir | 22 014 | 44 678 | 38 966 | 5,2 | -12,8 |
| 6. | 5201 | Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş) | 1 733 | 32 115 | 29 267 | 3,9 | -8,9 |
| 7. | 809 | Kayısı, kiraz, şeftali, erik ve çakal eriği (taze) | 17 056 | 23 761 | 17 556 | 2,4 | -26,1 |
| 8. | 7403 | Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) | 3 826 | 2 719 | 17 370 | 2,3 | 538,8 |
| 9. | 808 | Elma, armut ve ayva (taze) | 27 415 | 18 676 | 17 039 | 2,3 | -8,8 |
| 10. | 711 | Geçici olarak konserve edilmiş sebzeler | 9 459 | 10 736 | 16 572 | 2,2 | 54,4 |
| 11. | 2008 | Yer fıstığı ve diğer kabuklu yemiş ve meyve konserveleri | 1 786 | 1 897 | 15 693 | 2,1 | 727,3 |
| 12. | 910 | Zencefil, safran, zerdeçal, kekik, defne yaprakları, köri ve diğer baharat | 15 018 | 19 556 | 14 515 | 2 | -25,8 |
| 13. | 1001 | Buğday ve mahlut | 0 | 27 313 | 13 684 | 1,8 | -49,9 |
| 14. | 5101 | Yün ve yapağı (kardesiz/taranmamış) | 10 750 | 13 186 | 13 397 | 1,8 | 1,6 |
| 15. | 1207 | Diğer yağlı tohumlar ve meyveler | 8 822 | 11 271 | 11 449 | 1,5 | 1,6 |
Kaynak:Trademap – Mirror Data/Suriye
| Sıra | GTİP | ÜRÜNLER | 2019 | 2020 | 2021 | Pay
(%, 2021) |
Değişim
(%, 20202021) |
| TOPLAM İTHALAT (Diğerleriyle) | 6 455 368 | 4 949 812 | 4 374 047 | 100 | -11,6 | ||
| 1. | 1701 | Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde) | 117 090 | 102 423 | 144 967 | 3,3 | 41,5 |
| 2. | 2710 | Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar | 145 920 | 161 064 | 143 581 | 3,3 | -10,9 |
| 3. | 1512 | Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları ve bunların fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) | 112 017 | 86 977 | 138 745 | 3,2 | 59,5 |
| 4. | 1101 | Buğday unu | 126 155 | 83 993 | 117 360 | 2,7 | 39,7 |
| 5. | 2309 | Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar | 69 149 | 48 146 | 90 907 | 2,1 | 88,8 |
| 6. | 1006 | Pirinç | 75 281 | 85 167 | 77 782 | 1,8 | -8,7 |
| 7. | 2523 | Çimento | 38 931 | 43 417 | 70 490 | 1,6 | 62,4 |
| 8. | 7214 | İnşaat demiri | 70 359 | 55 514 | 67 936 | 1,6 | 22,4 |
| 9. | 3002 | Serum, aşı, toksin vb. Ürünler | 45 387 | 25 780 | 61 460 | 1,4 | 138,4 |
| 10. | 3901 | Etilen polimerleri (ilk şekillerde) | 64 175 | 40 283 | 51 550 | 1,2 | 28 |
| 11. | 713 | Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) | 63 598 | 66 352 | 47 551 | 1,1 | -28,3 |
| 12. | 903 | Çay | 59 861 | 62 248 | 45 963 | 1,1 | -26,2 |
| 13. | 407 | Kuş ve kümes hayvanlarının kabuklu yumurtaları | 45 874 | 47 509 | 44 840 | 1 | -5,6 |
| 14. | 810 | Diğer meyveler (taze) | 11 516 | 23 762 | 41 365 | 0,9 | 74,1 |
| 15. | 1511 | Palm yağı ve fraksiyonları
(kimyasal olarak değiştirilmemiş) |
12 573 | 13 090 | 41 284 | 0,9 | 215,4 |
Kaynak:Trademap – Mirror Data/Suriye
| Sıra | Ülke | 2019 | 2020 | 2021 | Pay (%,
2021) |
Değişim (%, 20202021) |
| TOPLAM İHRACAT (Diğerleriyle) | 747 570 | 938 162 | 743 581 | 100 | -20,7 | |
| 1. | S. Arabistan | 149 988 | 201 111 | 320 613 | 43,1 | 59,4 |
| 2. | Türkiye | 117 716 | 245 610 | 184 312 | 24,8 | – 25 |
| 3. | Mısır | 94 327 | 72 246 | 57 616 | 7,7 | -20,3 |
| 4. | Ukrayna | 2 313 | 10 259 | 21 126 | 2,8 | 105,9 |
| 5. | Almanya | 16 862 | 18 183 | 20 363 | 2,7 | 12 |
| 6. | Hindistan | 15 750 | 14 921 | 16 094 | 2,2 | 7,9 |
| 7. | Sırbistan | 11 485 | 17 961 | 15 932 | 2,1 | -11,3 |
| 8. | İspanya | 18 060 | 8 732 | 13 931 | 1,9 | 59,5 |
| 9. | Rusya | 3 971 | 8 157 | 12 448 | 1,7 | 52,6 |
| 10. | ABD | 6 265 | 10 341 | 10 088 | 1,4 | -2,4 |
| 11. | Hollanda | 7 979 | 10 065 | 8 371 | 1,1 | -16,8 |
| 12. | Belçika | 3 692 | 5 486 | 8 139 | 1,1 | 48,4 |
| 13. | İsveç | 4 210 | 5 773 | 7 002 | 0,9 | 21,3 |
| 14. | İtalya | 5 032 | 5 062 | 6 561 | 0,9 | 29,6 |
| 15. | Fransa | 4 876 | 6 585 | 6 094 | 0,8 | -7,5 |
Kaynak:Trademap – Mirror Data/Suriye
| Sıra | Ülke | 2019 | 2020 | 2021 | Pay (%,
2021) |
Değişim (%, 20202021) |
| TOPLAM İTHALAT (Diğerleriyle) | 6 455 368 | 4 949 812 | 4 374 047 | 100 | -11,6 | |
| 1. | Türkiye | 1 730 841 | 1 595 784 | 2 108 816 | 48,2 | 32,1 |
| 2. | Rusya | 169 874 | 182 616 | 594 438 | 13,6 | 225,5 |
| 3. | Çin | 1 315 799 | 833 605 | 441 271 | 10,1 | -47,1 |
| 4. | Mısır | 280 638 | 288 657 | 301 132 | 6,9 | 4,3 |
| 5. | Hindistan | 159 434 | 123 734 | 116 489 | 2,7 | -5,9 |
| 6. | İtalya | 131 442 | 68 199 | 69 849 | 1,6 | 2,4 |
| 7. | S. Arabistan | 529 | 42 | 69 001 | 1,6 | 164188,1 |
| 8. | Arjantin | 69 183 | 69 970 | 55 334 | 1,3 | -20,9 |
| 9. | Almanya | 98 152 | 67 166 | 51 054 | 1,2 | – 24 |
| 10. | Brezilya | 64 555 | 55 893 | 50 890 | 1,2 | – 9 |
| 11. | Belçika | 49 118 | 26 876 | 50 307 | 1,2 | 87,2 |
| 12. | Hollanda | 70 654 | 57 367 | 43 605 | 1 | – 24 |
| 13. | Malezya | 40 016 | 25 510 | 42 375 | 1 | 66,1 |
| 14. | İspanya | 58 059 | 42 646 | 39 208 | 0,9 | -8,1 |
| 15. | Fas | 65 746 | 47 669 | 38 651 | 0,9 | -18,9 |
Kaynak:Trademap – Mirror Data/Suriye
| Sıra | GTİP | ÜRÜNLER | 2020 | 2021 | 2022 | Pay
(%, 2022) |
Değişim
(%, 20212022) |
| TOPLAM İHRACAT (Diğerleriyle) | 1 595 784 | 2 108 816 | 2 234 773 | 100 | 6 | ||
| 1. | 1101 | Buğday unu | 58 399 | 101 464 | 151 043 | 6,8 | 48,9 |
| 2. | 2710 | Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar | 148 825 | 127 653 | 105 181 | 4,7 | -17,6 |
| 3. | 1512 | Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları ve bunların fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) | 55 667 | 86 988 | 104 814 | 4,7 | 20,5 |
| 4. | 2309 | Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar | 45 651 | 87 337 | 84 888 | 3,8 | -2,8 |
| 5. | 2523 | Çimento | 42 881 | 70 463 | 77 055 | 3,4 | 9,4 |
| 6. | 2716 | Elektrik enerjisi | 3 805 | 23 148 | 67 614 | 3 | 192,1 |
| 7. | 7214 | İnşaat demiri | 49 278 | 67 584 | 61 475 | 2,8 | -9 |
| 8. | 1517 | Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların fraksiyonları | 19 899 | 38 373 | 45 097 | 2 | 17,5 |
| 9. | 1006 | Pirinç | 27 240 | 34 274 | 42 698 | 1,9 | 24,6 |
| 10. | 1003 | Arpa | 92 | 22 939 | 42 533 | 1,9 | 85,4 |
| 11. | 713 | Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) | 33 753 | 36 142 | 40 750 | 1,8 | 12,7 |
| 12. | 8544 | İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar | 14 810 | 26 969 | 34 632 | 1,5 | 28,4 |
| 13. | 6907 | Cilasız veya sırsız seramikten döşeme veya kaplama karoları ve kaldırım taşları, mozaik küpler vb. | 9 721 | 22 058 | 33 701 | 1,5 | 52,8 |
| 14. | 1905 | Tatlı Bisküvi ve Gofretler | 14 804 | 26 933 | 31 904 | 1,4 | 18,5 |
| 15. | 1001 | Buğday ve mahlut | 3 525 | 10 510 | 31 280 | 1,4 | 197,6 |
Kaynak: Trademap
| Sıra | GTİP | ÜRÜNLER | 2020 | 2021 | 2022 | Pay
(%, 2022) |
Değişim
(%, 20212022) |
| TOPLAM İTHALAT (Diğerleriyle) | 245 610 | 184 312 | 234 137 | 100 | 27 | ||
| 1. | 1509 | Zeytinyağı ve fraksiyonları
(kimyasal olarak değiştirilmemiş) |
68 198 | 64 789 | 100 333 | 42,9 | 54,9 |
| 2. | 5201 | Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş) | 32 115 | 29 252 | 35 782 | 15,3 | 22,3 |
| 3. | 7204 | Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş külçeler | 254 | 3 728 | 24 733 | 10,6 | 563,4 |
| 4. | 1001 | Buğday ve mahlut | 27 259 | 13 677 | 15 009 | 6,4 | 9,7 |
| 5. | 711 | Geçici olarak konserve edilmiş sebzeler | 5 711 | 10 073 | 13 161 | 5,6 | 30,7 |
| 6. | 909 | Anason, rezene, kişniş, kimyon, kimyonu tohumu ve ardıç meyveleri | 19 264 | 12 177 | 10 272 | 4,4 | -15,6 |
| 7. | 7403 | Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) | 2 716 | 17 370 | 6 197 | 2,6 | -64,3 |
| 8. | 7601 | İşlenmemiş aluminyum | 5 029 | 6 429 | 5 959 | 2,5 | -7,3 |
| 9. | 802 | Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş) | 3 067 | 1 742 | 5 061 | 2,2 | 190,5 |
| 10. | 910 | Zencefil, safran, zerdeçal, kekik, defne yaprakları, köri ve diğer baharat | 4 384 | 4 598 | 4 727 | 2 | 2,8 |
| 11. | 713 | Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) | 12 784 | 6 899 | 3 969 | 1,7 | -42,5 |
| 12. | 7801 | İşlenmemiş kurşun | 825 | 4 526 | 2 923 | 1,2 | -35,4 |
| 13. | 301 | Canlı balıklar | 626 | 0 | 1 432 | 0,6 | 0 |
| 14. | 807 | Kavunlar (karpuzlar dahil) ve papaya (taze) | 330 | 0 | 754 | 0,3 | 0 |
| 15. | 4707 | Kağıt ve karton döküntü ve kırpıntıları | 0 | 776 | 519 | 0,2 | -33,1 |
Kaynak: Trademap