1967’den günümüze Batı Şeria ve Gazze’deki Filistin ekonomisi işgal sebebiyle İsrail ekonomisine bağlı olarak gelişmiştir. O tarihten bu yana, ardışık İsrail hükümetleri Filistin ekonomisine karşı yıkıcı bir politika izlemeye devam ederek, Batı Şeria ve Gazze’yi kendi ürünleri ve hizmetleri için bir pazar olarak görmüştür. Ekonomik olarak Filistin’in İsrail’e bağımlı olması amaçlanmıştır.
Filistin Devletinin Filistin sınırlarında herhangi bir kontrolü olmadığından, ithalatı ve ihracatı İsrail’in kontrolü ile yapılmakta olup İsrail standartları uygulanmakta ve bazen firmalar için ek mali yükümlülükler doğurmaktadır.
Filistin’in dış ticaretinde en fazla ihracatı tarım ürünlerinde yapılmakta (genel ihracatın %50’sinden fazla) sonra sanayi ürünleri gelmektedir (yaklaşık ihracatın %25’i). Hizmet sektörü ise turizm ve bilişim anlamında gelişmektedir.
Filistinli şirketler ihracat ve ithalat işlemlerini ürüne göre Filistin Ulusal Ekonomi Bakanlığı, Filistin Tarım Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığı tarafından verilen izni kullanarak yapmaktadır.
Örnek 1: İthal edilecek kozmetik ürünlerin (sadece sıvı olmayan sabunlar hariç) ithalatçı şirket tarafından Sağlık Bakanlığı’na tescil ettirilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Tescil edilen ürünler için İsrail’in uyguladığı özel standart testi (TAKEN) gerekmektedir. Bu bağlamda, sıvı olmayan sabunlar için TAKEN testi yapılması söz konusu olmaktadır.
Örnek 2: Gübre ithali konusunda ise, üretim yapan şirketin kuruluş ve çalışma belgeleri, ithal edilecek ürünlerin faturaları ve muhteviyat oranlarını gösteren belgeler ile birlikte, ithal edilecek miktar belirtilerek Filistin Tarım Bakanlığına başvurulması gerekmektedir.
Filistin’e ithalatı en çok yapılan ürünler, kimya, tekstil, inşaat, gıda ve kozmetik ürünleridir.
Filistin, gümrük idaresinden yoksun bulunmakta ve dış ticaret işlemlerini İsrail üzerinden yürütmektedir. Üçüncü ülkelere ihraç edilen ve üçüncü ülkelerden ithal edilen mallar, İsrail gümrüklerinden geçmek zorundadır.
Gümrükleme işlemlerinin yavaş yapılması, standartlara ve sağlığa uygunluk test sonuçlarının geç açıklanması, İsrail’e ithali serbest olan bazı mallara ‘’kamu güvenliği açısından sakıncalı” bulunduğu gerekçesiyle ithal izni verilmemesi, el konulması veya imha edilmesi; malların gümrükte kaybolması, elleçleme (handling) işlemlerinin yavaş ve itinasız yapılarak zaman kaybına ve eşyanın hasara uğramasına yol açması gibi engellere İsrail gümrüklerinde sıklıkla rastlanmaktadır.
Filistin’in Türkiye ile olduğu gibi birçok ülke ile Serbest Ticaret Anlaşması bulunmaktadır. STA’ya göre sanayi ürünleri vergilerden muaf olarak ülkeye girebilmekte iken, tarım ürünleri ise anlaşma kapsamı dışındadır.
İsrail ile Filistin arasında yapılan uluslararası anlaşmalara göre Filistin’in KDV oranı (%16) İsrail
KDV oranından (%17) 1 veya 2 puan düşük olması gerekmektedir. Ayrıca, gümrük vergileri İsrail tarafından Filistin Yönetimi adına toplanarak, yapılan işlemler kabilinde %2 oranında bir kesinti yapıp, kalanı Filistin’e transfer edilmektedir.
Türkiye ile Filistin Devleti arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında sanayi ürünleri vergiden muaf olup, tarım ürünleri ise Anlaşma kapsamı dışında bırakılmıştır.
Gelir Vergisi:
Gelir Vergisi Oranı (%)
KDV: %16 olarak belirlenmiştir. Meyve, sebze, turistik hizmetler ve ihraç edilen yerli ürünlere uygulanmamaktadır.
Satın Alma Vergisi: Alım vergisi, ithal edilen mallara uygulanmaktadır. Bazı ürünlerde oranlar oldukça yüksektir. Sigara, alkol, yakıt ve araçlar gibi ürünlerde uygulanmaktadır.
Emlak Vergisi: Gayrimenkul sahibi iseniz devlet yetkililerinin belirlediği rayice göre tahsil edilmektedir. Kiracı iseniz kira sözleşmesinin %17’si oranında uygulanmaktadır.
Üretim Vergisi: Çok yüksek miktarlarda tüketilen ve sağlığa zararlı olan sigara, alkol gibi yerli ürünlere uygulanmaktadır (nihai tüketiciye yansıtılmaktadır).
Filistin’e ihraç edilecek ürünlerin İsrail standartlarına uygun olması gerekmekte olup, Filistin standartlarına uygun olmasa bile gümrükten geçebilmektedir.
Filistin’in ithal ettiği ürünler TAKEN isimli standart testine tabi tutulmaktadır. Filistin Standartlar Enstitüsü ithal edilen ürünlerde formalite olarak belgeler üzerinde çalışmakta olup, bazen Sivil Savunma Kurumu işbirliği ile tetkik ve kontrol ziyaretleri olabilmektedir.
Filistin Standartlar Enstitüsü Filistin’de veya Filistin dışında üretilen ürünler için standart belgeleri verme yetkisine sahiptir. Fakat İsrail’in işgali nedeniyle Filistin Devletinin gümrük kapıları üzerindeki kontrolünün olmayışı, ithal ürünlerin İsrail standartlarına uygun olduğu durumlarda malın ayrıca bir teste tabi tutulmaksızın serbest dolaşımına müsaade verilebilmektedir.
Paket ve Ambalajlama:
Paketlemenin türünü seçmeyi etkileyen unsurlar:
Paketleme konusunda, Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ne ithal edilen ürünlerin güvenlik ve kontrol işleri ile ilgili İsrail’in herhangi bir kısıtlaması yoktur.
Etiketleme:
Etiketlerin, Filistin’e ithal edilen bütün malların üzerinde Arapça olarak yapıştırılması gerekmektedir. Yazılması gereken bilgiler şöyledir:
Etiket üstünde Arapça’dan başka herhangi bir dilin olması halinde, yazılanın aynısının Arapça olarak daha büyük bir yazı ile yazılması gerekmektedir. Ürünlerin kolilerinde ise etiketin dikilmiş olması gerekmektedir.
Firmaların, etiket uygunluğu için Ekonomi Bakanlığındaki Dış Ticaret Dairesine başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Uyarı yazılmasına ihtiyaç duyulan ürünlerin üzerine güvenlik uyarısını yazmadan dağıtım yapılamamaktadır.
Dış ticaret, İsrail kontrolündeki limanlar ve gümrükler üzerinden yapılıyor olması, Batı Şeria’ya ulaşacak malların ekstra incelemeye tabii oluşu ve bu malların gümrükte uzun bekleme süresi nedeniyle taşımacılık, liman ve sigorta gibi destekleyici hizmetlerin maliyeti fazladır.
Ayrıca, İsrail Gümrük İdaresi, Filistin Yönetimi’nin diğer ülkelerle yaptığı ticari anlaşmaları ve Filistin Standartlar Enstitüsünün uygunluk belgelerini tanımamaktadır.
Gazze Şeridi’nden İsrail ve Batı Şeria’ya ihracat yapmak mümkün olamayacak kadar zordur. 3. ülkelere İsrail’in vereceği özel izinle ihracat yapılabilmektedir. Gazze Şeridi’ne ihracat ise yine İsrail’in özel izinleriyle yapılmaktadır.
Piyasaya arz edilen tüm ürünlerin güvenli ve kaliteli olmasını sağlamak ülkelerin en temel öncelikleri arasındadır. Bu amaçla, ürünlerin uyması gereken teknik kriterler (standartlar ve teknik düzenlemeler) ile ürünlerin bu kriterlere uygun üretildiğini belgeleyen uygunluk değerlendirmesi işlemlerine günümüzde daha fazla başvurulmaktadır. Standartlar, teknik düzenlemeler ve uygunluk değerlendirmesi prosedürleri, sınai, ekonomik ve ticari gelişmeye katkıda bulunan, insan can ve mal güvenliğini korumayı amaçlayan, modern ekonominin ve standardizasyon sisteminin temel taşlarıdır.
Bununla birlikte, standartlar, teknik düzenlemeler ve uygunluk değerlendirmesi işlemleri çoğu zaman insan sağlığı ve güvenliği gibi meşru amaçların ötesinde ticarette teknik engeller olarak adlandırılan ve uluslararası ticaretin serbest akışını olumsuz etkileyen engellere yol açmaktadır.
Uluslararası kabul görmüş standartlardan farklı teknik kriterler belirlenmesi ve gerektiğinden katı test ve belgelendirme işlemlerinin zorunlu kılınması bu alandaki en önemli sorunlardır. Şeffaf bir şekilde kabul edilmeyen ve uygulanmayan bu düzenlemeler ihracatçı firmalar açısından ek külfet ve maliyetlere de yol açmakta ve rekabet edebilirliklerini güçleştirmektedir. İhracatta karşılaştığımız ticarette teknik engellerin önlenmesi, sürdürülebilir ihracat artışının sağlanması açısından da önemlidir.
Bu kapsamda, T.C. Ticaret Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü internet sayfasında konu ile ilgili ayrıntılı bilgi mevcuttur: (https://teknikengel.gov.tr/).
Ticarette Teknik Engeller İnternet Sitesi, ihracatçılarımızın ticarette teknik engeller alanında yararlanacağı ve etkin olarak kullanacağı temel bir platform olarak yapılandırılmıştır. Bu çerçevede; ihracata konu ülkenin ticarette teknik engeller uygulamaları hakkında bilgi sahibi olunabilmekte, ihtiyaç duyulan ülke mevzuat ve uygulamaları hakkında ilave bilgiler Bakanlığımızdan talep edilebilmekte ve ihracatta karşılaşılan ticarette teknik engeller interaktif olarak Bakanlığımıza bildirilebilmektedir. Ticarette Teknik Engeller İnternet Sitesine üyelik suretiyle ilgilenilen ülke ve ürün gruplarına ilişkin taslak düzenlemeler e-posta ile günlük olarak gönderilmektedir. Ayrıca, firmalarımız ihracatlarını olumsuz etkileyebilecek diğer ülke düzenlemelerini taslak aşamasında öğrenip yorum yapabilmektedir.
Ticarette Teknik Engeller İnternet Sitesine üyelik ücretsizdir.
Marka Tescili: Filistin Ekonomi Bakanlığında marka başvuru formu doldurulup ücreti verilmektedir. İstenen belgeler:
Patent: Ekonomi Bakanlığında patent başvuru formu doldurulup ücreti verilmektedir. İstenen belgeler:
Filistin topraklarında mevcut siyasi durum, şehirlerarasındaki mesafenin kısalığı ve Filistin Devleti kontrolündeki bölgelerin küçük olmasından dolayı üretici ve toptancı şirketler perakendeci müşterilerine karayollarını kullanarak dağıtım yapmaktadır. Dağıtım kanalları pek gelişmemiş olmakla birlikte bir malın Filistin’e girişi müsaade edildikten sonra ulaşmasında herhangi bir zorluk yaşanmamaktadır.
Filistin’de üretimde kullanılan hammaddelerin bulunmaması ve birçok ürünün üretiminin yapılmaması Filistin tüccar ve üreticilerini hammaddeleri ve ürünleri temini için yurtdışı piyasalarına yöneltmiştir.
Banka akreditifli satış imkânı bulunsa da firmaların ölçeğinin küçük olması sebebiyle Filistin piyasasında üretici veya toptancı perakendeci ile açık hesap ve vadeli çek yoluyla çalışmaktadır. Filistin ekonomisinin İsrail’e bağlı olması, iki devlet yönetimi arasında oluşan kriz durumlarında İsrail tarafından Filistin’e aktarılması gereken meblağın gecikmesi, uluslararası yardımların azalması ülkede parasal ve finansal krizlere sebep olmakta ve ticareti etkilemektedir. Ayrıca, Batı Şeria bölgesinde yer alan şehirlerarası yolların zaman zaman İsrail tarafından kapatılması Filistinli toptancıların satacağı ürünlerin ulaştırmasını zorlaştırmaktadır.
Filistin’de düzenlenen kamu ihale ile yapılan projelerine donör olan ülkeler genellikle ihale şartnamesini belirlemektedir. Türk şirketlerin ihalelere katılması veya kazanması durumunda Filistin’e yapılacak geçişlerde zaman zaman vize ve çalışma izinlerinde İsrail kaynaklı sıkıntılar yaşanabilmektedir.
Filistin için tarım sektörü Filistin ekonomisinin en önemli gelir kaynaklarından biri olarak görülmektedir. Filistin ihracatının %50’sinden fazla tarım ürünlerinden oluşmakta olup, başlıca ihraç edilen ürünler hurma, incir, zeytinyağı, tıbbi bitkiler ve çiçektir.
Filistin tarımının karşılaştığı zorluk ve sorunları şöyle sıralayabiliriz:
Filistin’deki hayvancılık sektörü İsrail’in uygulamaları nedeniyle ekonomi açısından etkisiz bir sektör olup, Filistin’de yetiştirilen küçük ve büyük baş hayvanların sayıları az ve ülke tüketimi için yeterli değildir. Özellikle büyük baş hayvanlar İsrailli yetiştiricilerden temin edilmektedir. Son yıllarda küçükbaş hayvanların yurtdışından ithalatına belirli miktarlarda izin verilmektedir.
Sanayi sektörü, Filistin ekonomisinin en önemli temel direklerinden biridir. Son ayakkabı, deri, tekstil, gıda ve ilaç gibi birçok sanayinin gelişmesi, Filistin kalkınmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu kalkınmayı sağlayan ikinci bir faktör de sanayi bölgelerin kurulmasıdır. Bu bölgeler, Cenin Sanayi Bölgesi, Eriha Sanayi ve Tarım Kompleksi, Beytüllahim Sanayi Bölgesi ve Gazze Sanayi Bölgesidir.
Bankacılık:Filistin Yönetimi, Filistin Para Otoritesi tarafından temsil edilerek, bankacılık sistemini kontrol etmektedir. 2019 yılı itibarıyla faaliyet gösteren banka sayısı 14, şube ve ofis sayıları 351’e ulaşmıştır. Bu rakamın 1994 yılında Filistin Para Otoritesi kurulduğunda 2 adet milli banka ve onlara bağlı sadece 14 şube olduğu düşünüldüğünde büyük bir gelişme kaydettiği anlaşılmaktadır.
Sözkonusu ajansın para basma yetkisi bulunmamaktadır.
Turizm: Filistin topraklarına en çok Batı Avrupa, bazı Asya bölgelerinden ve Afrika’dan gelmektedir. Müslümanlar arasında en yoğun turistik ziyaret Türk vatandaşları tarafından yapılmaktadır.
Bölgede 3 semavi din açısından kutsal kabul edilen yerlerin çokluğu, ülkenin bir kısmının Ürdün Vadisi ve Ölü Denize yakın olması, geçmişte pek çok uygarlığa ait kalıntılar sebebiyle çeşitli alanlarda ciddi bir turizm potansiyeli barındırmaktadır. Bununla birlikte, bölgedeki siyasi, askeri, güvenlik koşulları nedeni ile turizm faaliyetleri beklendiği ölçüde gelişmemiştir.
Filistin Yönetimi’nin sigorta sektörüne olan denetim ve gözetimi 1993’de başlamış olup, A, B ve C bölgelerini kapsamaktadır.
Yetkileri devretme anlaşmasına göre, yasalarca Filistin Yönetimi, Filistin’de olan sigortacılık sektöründen faydalanan müşterilerin ve sigorta ajanslarının etkinliklerinden sorumludur. Filistin yasaları trafik kazaları kurbanlarına verilen için zorunlu tazminat sistemini de kurmuştur.
Ülkede iş yapan yerli ve yabancı sigorta şirketleri artmış olup, tüm sigorta çeşitlerini yapan şirketlerin sayısı 2018 yılında 10 şirket olmuştur. 2018 yılında sigortacılık sektörü bir önceki yıla göre %9,4 gibi iyi bir büyüme göstermiştir.
Fosfat: Eriha bölgesinde, Beytüllahim’in batısında ve Filistin’in çeşitli yerlerinde bulunmaktadır. 1985 yılı itibarıyla Filistin’deki fosfat üretimi 2,25 milyon tondur. İsrail, fosfat cevherinin bir kısmını Avrupa’ya ihraç edip, büyük kısmını da Filistin’de fosforik asit, tarımda kullanılan fosfat gübresi ve uranyumun çıkarılmasında kullanılmaktadır. (fosfat cevherinin çıkarılması İsrail Hükümeti tarafından yapılmaktadır)
Yemek tuzu: akdeniz ve Ölü Deniz’deki suyun buharlaşmasından elde edilmektedir.
Yapı taşı: Filistin’de yapı taşı değişik tiplerde ve büyük miktarlarda mevcut olup, Filistin dağlarının çoğunu kaplayan, Filistinlilerin kendi evlerinin yapımında kullandığı tortul kireç taşıdır. Filistin’in ihracatında başlıca ürünlerden biri olan bu taş Kudüs Taşı olarak da bilinmekte, dünyanın en büyük taş işleme tesislerinden biri El Halil bölgesinde yer almaktadır.
Ölü Deniz tuzları: Ölü Deniz Potasyum, Sodyum, Klor, Brom, İyot, Magnezyum ve Lityum gibi zenginlikler içermektedir.
Filistin’de enerji sektörü hala gelişme aşamasında olup, çok zayıf elektrik sistemi ile eski ve etkisiz elektrik ağları bulunmaktadır. Elektrik enerjisinde %95 dışa bağımlılık sözkonusudur.
İsrail, Ürdün ve Mısır santrallerinden temin edilen enerjinin yanısıra, mazot ve LPG sadece İsrail’den ithal edilmektedir. Gazze Şeridi’ndeki kurulu dizel yakıtla çalışan elektrik santralinden ve güneş enerjisi santralinden üretilen elektrikle cüz’i miktarda yerli üretim bulunmaktadır.
İsrail Elektrik Şirketi, Filistin’e enerjiyi 4 dağıtım santralinden vermektedir:
Bu santrallerden gelen elektrik enerjisinin dağıtımı, 2002-2008 yılları arasında Filistin’de kurulup geliştirilen dağıtım şirketleri üzerinden yapılmaktadır. Filistin Elektrik Düzenleme Kurulunun gözetimi ve denetimi altındaki bu dağıtım santralları:
Filistin’in ulusal para birimi mevcut değildir. Bölgenin İsrail ekonomisi ile içi içe olması sebebiyle en yaygın kullanılan para birimi İsrail şekeli olup bunun yanı sıra Ürdün dinarı, ABD doları ve Avro da piyasada kullanılmaktadır.
Filistin’in İsrail işgali olması sebebiyle sınır giriş çıkışları İsrail tarafından yönetilmektedir. Yurt dışından gelecek ziyaretçi ister Tel Aviv üzerinden ister Ürdün üzerinden gelsin, İsrail vizesi almak zorundadır.
Ayrıca, Batı Şeria’ya giriş ve çıkışlarda İsrail askerleri, polisi ya da özel güvenlik şirketleri tarafından tutulan kontrol noktalarından geçilmek zorundadır. Bu giriş ve çıkışlar sıkı güvenlik önlemleri altında gerçekleştirilmektedir. Gazze’ye girişler ancak COGAT izni ile gerçekleşebilmektedir.
Lüzum görülürse yabancıların ülkeden çıkışlarında bir dizi soruya tabi tutulmakta, ziyaretleri esnasında Batı Şeri’ya girişlerinin tespit edilmesi durumunda ayrıca kontrol ve tetkike tabi tutulmaktadır.
Gazzeliler, Kudüs kimliğine sahip olanlar ve İsrail vatandaşlığı bulunan Filistinliler Ben Gurion Havaalanında giriş ve çıkış yapabilirken; Ürdün ya da Filistin pasaportunu haiz kişiler ancak Amman üzerinden Filistin’e girip çıkabilmektedir.
Mevlit Kandili, Emlak Günü (30 Mart), İşçi Bayramı (1 Mayıs), Miraç Kandili, Ramazan Bayramı, Bağımsızlık Bayramı (15 Kasım), Kurban Bayramı, Hicri Yılbaşı, Noel (25 Aralık).
Haftasonu tatili; cuma ve cumartesi günleridir.
Ülke yaz saati uygulaması sebebiyle yaz döneminde ise aynı saat diliminde, kışları ise Türkiye’den 1 saat geride yer almaktadır.
Ülkede şirketlerin kurulmasına ilişkin kanun gücünde bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
Şirket Kurma Prosedürü hakkında bilgiye aşağıda linki verilen adresten ulaşılması mümkündür. (https://www.mne.gov.ps/default.aspx)
Şirket türleri aşağıda belirtilmektedir:
İstenen belgeler ise; şirketin bulunduğu ülkedeki Filistin Büyükelçiliği veya Temsilciliği tarafından onaylı kuruluş sözleşmesinin aslı (Arapça dışında bir dil ile düzenlenmiş ise noter tasdikli tercümesi yapılmalı ve tercümesi Filistin Adalet Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı tarafından onaylanmalıdır), şirket ismi doğrulama formu, asıl şirketin yönetim kurulunun Filistin Devleti sınırları içerisinde bir kişinin yetkilendirmesi ve şirket tescili ile ilgili kararların asılları, şirketin bütçesi ve sermayesini gösteren belgeler ve yönetim kurulu üyelerinin isim listesi ve uyrukları.
Batı Şeria ve Gazze’de İş Kurma (Prosedür, Zaman ve Maliyet):
Kurum: Şirketler Kontrolörü (Milli Ekonomi Bakanlığı)
Önerilen şirket adı, Şirketler Kontrolöründe kontrol edilebilir ve rezerve edilebilir. İsim kayıt için uygunsa, isim rezervasyon ücretlerinin Milli Ekonomi Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı’nın Filistin Bankası’ndaki hesabına yatırılması gerekmektedir. (1 gün içinde işlem yapılır ve ücret prosedür 3’e dahildir)
Kurum: Avukat
Bu belgeler daha sonra Şirket kontrolöründe doldurulmadan önce Baro tarafından damgalanmalıdır. Ücretler (en az 1.000 ABD doları) Baro’ya yatırılmalıdır. Ücretin %10’unu Baro tarafından işlem ücreti olarak alınmakta, kalanı avukata verilmektedir. Bu karar Ocak 2010’da yürürlüğe girmiştir. (2 gün içinde işlem yapılır ve karşılığında 1.000 ABD dolarlık ücret ödenir)
Kurum: Şirketler Sorumlusu (Milli Ekonomi Bakanlığı)
Şirket Kontrolörüne kaydolmak için aşağıdaki belgeler sunulmalıdır:
Şirket kaydı için ücret çizelgesi:
İmzaların Şirket Tescil Memuru’ndan önce atılması gerekmektedir.
Belirtilen sermayenin -1 / 1.000’i
İki ayrı ücret türü vardır, biri hissedar sayısına göre değişen ve diğeri belirtilen sermayenin bir yüzdesidir. (2 gün içinde işlem yapılır)
Kurum: Filistin Bankası
Kayıt ücretlerinin, tescil belgelerinin ibrazı üzerine Filistin Bankası’ndaki Milli Ekonomi Bakanlığı/ Şirketler Kontrolörü hesabına yatırılması gerekmektedir. Bakanlık ücret ödenene kadar başvuruyu incelemeyecektir.
Şirketin ayrıca Vergi Dairesine ve KDV’ye kaydolmak için kurumsal bir banka hesabı açması gerekir. (1 gün içinde işlem yapılır ve ücret prosedür 3’e dahildir)
Kurum: Vergi Dairesi
Vergi Daireleri Maliye Bakanlığı çatısı altında bulunmaktadır. Şirket hem KDV hem de gelir vergisi için kendi özel sicil numarasını alır. Çoğunlukla, şirketin bu vergilerin kayıt işlemlerini muhasebeciler yapabilmektedir. (2 gün içinde işlem yapılır ve ücreti bulunmamaktadır)
Kurum: Belediye
İşletme ruhsatı almanın süresi ve maliyeti sektörden sektöre değişir. Ancak, genel ticaret için süre yaklaşık 3 haftadır ve verilen ücretler başvuru için 20 YİŞ’tir ve lisans için 100
YİŞ’tir.
Belediye daha önce sağlık kurumu ve sivil savunma gibi ilgili güvenlik yetkililerine şirket binalarını incelemek için talimat göndermekteydi. Ocak 2014’ten bu yana, girişimci müracaat eder etmez gerekli incelemeleri yapmak, işletme ruhsatı işlemleri ve gerekli onayları vermek üzere belediye’ye İtfaiye Daire Başkanlığı’ndan bir sivil savunma çalışanı ve Sağlık Bakanlığı’ndan bir doktor atanmıştır. Bununla birlikte, iş yerleri bu görevliler tarafından sürekli denetimden geçmelidir. [36 gün içinde işlem yapılır (önceki prosedür ile eş zamanlı) ve karşılığında 120 YİŞ ücret ödenir]
Kurum: Sağlık Bakanlığı
Ramallah Belediyesi bünyesinde bulunan Sağlık Bakanlığı’ndan bir doktorun işyerinde yerinde inceleme yapması gerekmektedir. [1 gün içinde işlem yapılır önceki (prosedür ile eş zamanlı) ve karşılığında ücret alınmamaktadır]
Kurum: Sivil Savunma (İtfaiye)
İşyeri açma ruhsatının alınması için belediyede bulunan sivil savunma görevlisinin verdiği itfaiye onayı gereklidir. Onay, sivil savunma çalışanı tarafından yerinde incelemeden sonra verilmektedir.
İtfaiye teşkilatının onayını almak için, güvenlik malzemeleri temin edilmesi zorunludur. Ayrıca, daha büyük bir ofisin (örneğin tüm katlı ofis) bir yangın alarm sistemi kurması gerekir. [1 gün içinde işlem yapılır (önceki prosedür ile eş zamanlı) ve karşılığında her 100 m² için 65 YİŞ ücret alınır]
Kurum: Çalışma Bakanlığı
Girişimciler, bir işverenin, cezalar listesinde belirtilmediği sürece işçilere karşı disiplin cezası veremeyeceğini belirten İş Kanunu’nun 84. (1) Maddesi uyarınca iç kılavuzunun iznini alır.
Ayrıca, 40 (3). madde uyarınca, bir işverenin, Çalışma Bakanlığı tarafından onaylanan tüzüğü ihlal etmesi halinde bir işçiyi işten çıkarabileceği belirtilmektedir. Bu tüzükler daha sonra İç Politika Kılavuzunda açıklanmıştır. [1 ile 3 hafta içinde işlem yapılır (önceki prosedür ile eş zamanlı) ve karşılığında ücret alınmamaktadır]
Kurum: Ticaret Odası
2011 Ticaret Odası Kanunun 9. maddesine göre Odaya kayıt yaptırılması gerekmektedir. Aşağıdaki belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir:
Ticaret Odasına kayıt ücreti, şirketin sermayesine ve işin niteliğine bağlıdır. Kayıtlı sermayesi 20.000 ABD doları ile 50.000 ABD doları arasında olan B Sınıfı için üyelik ücreti 100 JD (yaklaşık 143 ABD doları), ilk idari ücret 50 ILS (yaklaşık 15 ABD doları) ve yıllık ücret 80 ABD dolarıdır. (1 gün içinde işlem yapılır ve karşılığında 80 ABD doları ücret alınır)
Ayrıntılar – Batı Şeria ve Gazze’de Sözleşmelerin Yürütülmesi – Kalite Ölçüsü
| Cevap | Puan | |
| Yargı süreçlerinin kalitesi endeksi (0-18) | 4.0 | |
| Mahkeme yapısı ve işlemleri (-1-5)
1. Yalnızca ticari davalara bakmaya yetkili bir mahkeme veya mahkeme birimi var mı? 2. Küçük talepler mahkemesi 2.a. Küçük talepler için bir mahkeme veya küçük talepler için hızlı bir prosedür var mı? 2.b. Varsa, kendini temsil etmeye izin veriliyor mu? 3. Ön duruşma eki mevcut mu? 4. Yeni vakalar hakimlere rastgele atanıyor mu? 5. Bir kadının ifadesi mahkemede bir erkeğinki ile aynı kanıt ağırlığını taşır mı? |
Hayır
Evet
Evet Evet Evet Hayır |
2.0
0.0
1.5
1.0 0.5 -1.0 |
| Vaka yönetimi (0-6)
1. Zaman standartları 1.a. Hukuk davasında önemli mahkeme olayları için genel zaman standartlarını belirleyen yasalar var mı? 1.b. Varsa, zaman standartları en az üç mahkeme etkinliği için belirlenmiş mi? 1.c.Vakaların %50’sinden fazlasında bu zaman standartlarına uyuluyor mu? 2. Ertelemeler 2.a. Yasa, verilebilecek maksimum erteleme sayısını düzenliyor mu? 2.b. Ertelemeler öngörülemeyen ve istisnai durumlarla sınırlı mı? 2.c.Erteleme kuralları mevcutsa, vakaların %50’sinden fazlasında bunlara saygı duyuluyor mu? 3. Yetkili mahkeme önünde kullanılan dava yönetimi teknikleri arasında ön duruşma konferansı var mı? 4. Yetkili mahkemede hâkimlerin kullanması için herhangi bir elektronik dava yönetimi aracı var mı? 5. Yetkili mahkemede avukatların kullanması için herhangi bir elektronik dava yönetimi aracı var mı? |
Hayır
Bilinmiyor
Bilinmiyor
Hayır Hayır
Bilinmiyor
Hayır
Hayır
Hayır |
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0 |
| Mahkeme otomasyonu (0-4)
1. İlk şikayet, yetkili mahkemede özel bir platform aracılığıyla elektronik olarak yapılabilir mi? 2. Yetkili mahkemeye yapılan talepler için elektronik ortamda işlem tebliği yapılması mümkün müdür? 3. Mahkeme ücretleri yetkili mahkeme bünyesinde elektronik olarak ödenebilir mi? 4. Kararların yayınlanması 4.a. Her düzeydeki ticari davalarda verilen hükümler resmi gazetelerde, gazetelerde, internette veya mahkeme internet sitesinde yayınlanmak suretiyle kamuoyuna açıklanıyor mu? 4.b. Temyiz ve yüksek mahkeme düzeyindeki ticari davalarda verilen kararlar resmi gazetelerde, gazetelerde veya internette yayınlanmak suretiyle kamuoyuna açıklanıyor mu? |
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır |
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0 |
|
Alternatif anlaşmazlık çözümü (0-3) 1. Tahkim 1.a. Yurtiçi ticari tahkim, birleşik bir kanunla mı yoksa geçerli hukuk muhakemeleri usulünün esas itibariyle tüm yönlerini kapsayan konsolide bir bölümü veya bölümü tarafından mı yönetiliyor? 1.b. Kamu düzeni veya kamu politikasıyla ilgili olanlar dışında, tahkime götürülemeyecek herhangi bir ticari uyuşmazlık var mı? 1.c. Geçerli tahkim hükümleri veya anlaşmaları genellikle mahkemeler tarafından uygulanıyor mu? 2. Arabuluculuk / Uzlaştırma 2.a. Gönüllü arabuluculuk veya uzlaştırma mevcut mu? |
Hayır
Hayır
Evet
Evet
|
2.0 1.0
1.0 |
| 2.b. Arabuluculuk, uzlaştırma veya her ikisi de, esas olarak tüm yönlerini (örneğin, tanımı, amacı ve uygulama kapsamı, tasarım) kapsayan birleşik bir kanun veya uygulanabilir medeni usul kanununun birleştirilmiş bölümü veya bölümü tarafından yönetiliyor mu?
2.c. Tarafların arabuluculuk veya uzlaştırma girişiminde bulunmaları için mali teşvikler var mı (yani arabuluculuk veya Uzlaşma başarılı, mahkeme dosyalama ücretlerinin geri ödenmesi, gelir vergisi kredileri veya benzeri)? |
Evet
Evet |
Filistin’deki düzenlemelere göre, Filistin şirketlerinde çalışan işçilere kaza sigortası yapılması gerekmekte olup haricen sigorta zorunlu değildir.
Filistin şirketleri yaptıkları ticari anlaşmalar çerçevesinde taahhüt ettikleri paraları (7.000 ABD doları ve üstü) bankalar aracılığıyla yapılması gerekmektedir. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da bulunan bankalar aracılığıyla transferler gerçekleştirilmekte ve transferin amacını gösteren belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir.
Ortalama olarak Türkiye’ye yapılacak 2.500 ABD doları tutarındaki bir transfer için 50 ABD doları tutarında komisyon alınmaktadır.
Filistin İsrail tarafından işgal edilmiş olmasından dolayı ülke giriş ve çıkışlarında herhangi bir kontrolü bulunmamaktadır. Tel Aviv veya Ürdün’den gelecek ziyaretçiler İsrail makamlarından vize almak zorundadır. Bu nedenle, Filistin şirketleri kendileri ile ortaklığı, işbirliği veya ticari ilişkileri olan yabancı şirket yetkililerini Filistin’e getirmekte zorluk çekmektedir.
Filistin şirketleri çoğunlukla yurt dışından yabancı çalışan getirmeye yanaşmamakta olup, sadece çok büyük ve yabancı ortaklı şirketlerin, İsrail kurumlarından kısa süreliğine Türk çalışanlarını getirebildikleri görülmektedir.
Kaynak: T.C. Kudüs Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği